Imperium Osmańskie powstało na gruzach Cesarstwa Bizantyjskiego, a do szczytu potęgi doszło w XVI wieku. Rządzone było przez dynastię osmańską, wywodzącą się z plemienia Kayi, ze szczepu Turków Oguzów. Długi i powolny zmierzch imperium rozpoczął się w drugiej połowie XVI wieku. Było ono nadal potężne, ale straciło dynamikę rozwojową i nie nadążało za Zachodem w dziedzinie nauki, techniki i cywilizacji. Przez wiele wieków nietureckie grupy etniczne i mniejszości religijne żyły na terytorium rządzonym przez sułtanów, kierując się własnymi prawami religijnymi i tradycją.
W XIX wieku poddani imperium zaczęli się buntować, zachęcani i inspirowani przez potęgi europejskie. W 1830 r. powstało królestwo Grecji, a potem o swoje prawa upomnieli się Serbowie, Bułgarzy, Rumuni, Albańczycy, Ormianie i Arabowie. Odpowiedzią na to był tzw. ruch młodoturecki. Utworzyła go młodsza generacja tureckiej elity, nie mogąca się pogodzić z rozpadem kraju i popierająca prozachodnie reformy. W wyniku ich działań imperium, teoretycznie rządzone przez sułtana, faktycznie znalazło się pod władzą młodotureckiego Komitetu „Jedność i Postęp”. Ich ideologią był panturkizm, głoszący, że Turcja powinna zgłosić pretensje do ziem zaludnionych przez narody mówiące językiem zbliżonym do tureckiego, których przeważająca część weszła w skład Związku Radzieckiego.
Młodoturcy popełnili jednak fatalny błąd przystępując do I wojny światowej po stronie państw centralnych. Klęska poniesiona w czasie wojny przypieczętowała upadek imperium osmańskiego. Wielki obszar Anatolii znalazł się pod okupacją aliantów, którzy obiecali różnym grupom etnicznym poszczególne terytoria. Muzułmańskim Turkom miał przypaść niewielki, pozbawiony dostępu do morza region na wpół jałowego stepu. Ponadto, zachęceni przez Anglię Grecy, zajęli w 1919 roku Smyrnę i rozpoczęli ofensywę w głąb Anatolii.
Według Benedicta Andersona klasycznymi wspólnotami wyobrażonymi, poprzedzającymi chronologicznie powstanie narodów, są: monarchia dynastyczna i wspólnota religijna [2]. Ich zmierzch zapowiada początek epoki nacjonalizmów. W przypadku Imperium Osmańskiego te dwie klasyczne wspólnoty zlewają się w jedną. Należy pamiętać, że sułtan - władca świecki, łączył tę godność z tytułem kalifa - najwyższego władcy religijnego w świecie islamu. Jednak dla potrzeb niniejszej pracy trzeba dokonać rozdzielenia tych dwóch aspektów Imperium Osmańskiego, chociażby dlatego, że jeden z nich - monarchia dynastyczna - praktycznie sam doprowadził się do upadku, natomiast drugi - wspólnota religijna - okazał się o wiele bardziej żywotny.
Imperium Osmańskie spełniało wszelkie kryteria potrzebne do zaliczenia go do klasycznej monarchii dynastycznej. Było zorganizowane wokół „dostojnego centrum” – z siedzibą w Stambule, a jego władców legitymizowała świętość. Ludność zamieszkująca jego tereny można z całą pewnością nazwać poddanymi, a nie obywatelami. Jednocześnie to imperium nie ubiegało się o żaden „stempel narodowy” - władcy nie widzieli potrzeby poszukiwania takiej legitymizacji dla swego panowania. Można jednakże doszukiwać się w tej klasycznej wspólnocie wyobrażonej pewnych elementów protonarodowych w stosunku do wykształconego później narodu tureckiego. Tymi elementami były: język turecki, religia muzułmańska oddzielająca przyszłych Turków od innych mieszkańców imperium, na przykład Greków czy Ormian, a także ruch młodoturków, jako wczesny wyraziciel pewnych idei protonarodowych, głoszonych w imię postępu.
1. Imperium Osmańskie
