Czytelnikom historycznych powieści Henryka Sienkiewicza nieobce jest z pewnością pojęcie jasyru, w który brali mieszkańców najechanych ziem Tatarzy. Czym jednak dokładnie był ów jasyr i jaki los czekał pojmanych nieszczęśników? Ciekawą ilustracją tego pojęcia są losy Wojciecha z Bobowej, drobnego szlachcica urodzonego na początku XVII wieku w okolicach Lwowa.

Samo słowo jasyr pochodzi najprawdopodobniej od tureckiego esir, oznaczającego po prostu jeńca. Z definicji encyklopedycznej jasyr był niewolą turecką lub tatarską. Tatarzy najeżdżający Podole, Wołyń i Ukrainę uprowadzali miejscową ludność w niewolę, sprzedając jeńców na targach niewolników działających na terenie Imperium Osmańskiego. Ten okrutny los spotykał zarówno szlachtę, jak i chłopów, ale tylko bogate rodziny stać było na wykupienie z niewoli swoich krewnych. Mniej zamożnym czasami udawało się pomóc dzięki zbiórkom pieniężnym organizowanym przez zakonników.

Szukając informacji o antycznym mieście Selge w jednym z angielskojęzycznych przewodników natknęłam się na wzmiankę o tym, że orientacyjny plan tego miasta został wykonany w XIX wieku przez badacza o polsko brzmiącym nazwisku "Lanckoronski". Podekscytowana tym znaleziskiem postanowiłam dokładniej zbadać temat i sprawdzić, kim był ów człowiek. Nie spodziewałam się, że wyniki moich poszukiwań aż tak mocno mnie zaskoczą.

Okazało się, że wspominanym podróżnikiem był Karol Antoni hrabia Lanckoroński, członek Polskiej Akademii Umiejętności, historyk sztuki oraz utytułowany członek znanego roku Lanckorońskich. Majątek rodzinny gwarantował mu swobodę rozwijania zainteresowań, które w latach 80-tych XIX wieku skupiły się na terenie Azji Mniejszej. Po raz pierwszy wybrał się tam w 1882 roku jako członek ekspedycji badawczej, której kierownikiem był Otto Benndorf. Przedmiotem ich badań były tereny Licji.

W 2014 roku obchodzona jest sześćsetna rocznica nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską i Turcją. Z tej okazji z obu stron pada wiele gorących deklaracji i zapewnień o przyjaźni, zaplanowanych zostało wiele uroczystości i wydarzeń kulturalnych. Stosunkowo mało pisze się jednak o tym, co właściwie stało się 600 lat temu - jakie to wydarzenie zasłużyło na miano "nawiązania stosunków dyplomatycznych", które, parafrazując wypowiedź polskiego Ministra Spraw Zagranicznych, Radosława Sikorskiego, trwają dwa wieki dłużej niż turecka relacja z Holandią i są trzykrotnie dłuższe niż istnienie Stanów Zjednoczonych.

Głównym źródłem naszej wiedzy o wydarzeniach sprzed 600 lat są Kroniki Jana Długosza. Podsumowując przekaz naszego kronikarza, w 1414 roku, a więc cztery lata po bitwie pod Grunwaldem, sułtan Mehmet I przyjął na swoim dworze polską misję dyplomatyczną, w skład której wchodzili Jakub Skarbek z Góry i Grzegorz Ormianin. W jakim celu przedstawiciele króla Władysława Jagiełły wybrali się w daleką podróż do Azji Mniejszej? Aby zrozumieć motywację tego poselstwa, należy najpierw przyjrzeć się sytuacji, w jakiej znajdowało się na początku XV wieku Imperium Osmańskie.