Rozległe, ale mocno zarośnięte ruiny antycznego miasta Notion (Notium) są malowniczo położone na wzgórzu wznoszącym się na wybrzeżu Morza Egejskiego, na odcinku położonym niedaleko wioski Ahmetbeyli.

Zarys historii Notionu

W czasach archaicznych najważniejszym miastem na tym obszarze był Kolofon, założony jako kolonia przez Greków jońskich. Mieszkańcy Kolofonu słynęli z bogactwa, które zawdzięczali urodzajnym ziemiom uprawnym oraz swoim umiejętnościom żeglarskim. W VIII i VII wieku p.n.e. słynęli również jako wyśmienici wojownicy i jeźdźcy. Według pisarzy antycznych ich zamiłowanie do luksusów stało się powodem stopniowego upadku miasta, gdyż przechadzanie się w purpurowych szatach i oparach perfum nie sprzyjało treningom wojskowym.

Stopniowo Kolofon utracił niezależność, najpierw dostając się pod kontrolę Lidii, a następnie, w II połowie VI wieku p.n.e. - Persji. Wówczas to nastąpił rozkwit położonej bliżej wybrzeża osady Notion, która, w przeciwieństwie do Kolofonu, była osadą eolską. Notion służył także jako port dla pielgrzymów, którzy przybywali do wyroczni w Klaros.

W 406 roku p.n.e. Notion zapisało się na kartach historii jako miejsce bitwy morskiej pomiędzy siłami Aten i Sparty. Bitwa była jedną z wielu, jakie rozegrały się między tymi rywalami podczas II wojny peloponeskiej, toczonej o hegemonię nad całą Grecją.

Przed bitwą pod Notion dowódca ateński Alkibiades pozostawił dowództwo floty sternikowi Antiochusowi. Flota ta blokowała okręty spartańskie w Efezie. Wbrew otrzymanym od Alkibiadesa rozkazom, Antiochus wciągnął spartańskie okręty w walkę, która zakończyła się zwycięstwem Spartan. Bitwa pod Notion nie była zakrojoną na szeroką skalę rozgrywką, ale miała duże znaczenie symboliczne: Ateńczycy słynęli do tej pory jako wyśmienici żeglarze, w przeciwieństwie do Spartan, którzy mieli opinię 'szczurów lądowych'.

W wyniku bitwy Alkibiades utracił stanowisko dowódcy, a spartański dowódca Lizander zdobył reputację osoby, która może pokonać Ateńczyków na morzu. Rzeczywiście, jego późniejsze zwycięstwa doprowadziły do zakończenia wojny peloponeskiej z korzyścią dla Sparty.

W czasach hellenistycznych Lizymach, jeden z generałów Aleksandra Wielkiego, podczas realizacji swojego planu rozbudowy własnego królestwa w Azji Mniejszej, zmusił Kolofończyków do przesiedlenia się. Większość z nich przeniosła się do Efezu, a część - do Notionu. Od tego czasu Notion znacznie zyskał na znaczeniu kosztem Kolofonu, zyskując nawet miano 'Nowego Kolofonu' lub 'Kolofonu Nadmorskiego'. W rzeczywistości oba miasta, Kolofon i Notion, nigdy się znacząco nie rozrosły - powodem była bliskość Efezu, który ściągał handlarzy i osadników z całego regionu.

Wykopaliska w Notion i obecny stan ruin

Ruiny Notion zajmują obszar o wymiarach w przybliżeniu wynoszących 500 na 1000 metrów, położony na dwóch sąsiadujących ze sobą wzgórzach, tuż nad brzegiem Morza Egejskiego.

Prace archeologiczne na terenie Notion prowadzono już w 1921 roku, w ramach francuskiej ekspedycji badawczej, którą kierował Charles Picard.

Miasto otoczone było długim na 4 km murem, wzniesionym w okresie hellenistycznym, który był naprawiany za rządów rzymskich. Z obwarowań miasta zachowały się długie odcinki murów, ciągle są też widoczne dwie bramy: po stronie zachodniej i na północy.

Ruiny samego miasta są słabo zachowane, można odnaleźć fundamenty świątyni Ateny Polias otoczonej kolumnadą w stylu korynckim na wzgórzu zachodnim oraz pozostałości ołtarza na wschód od świątyni. W czasach swej świetności ta świątynia, zbudowana za panowania cesarza rzymskiego Hadriana, stała na trzystopniowym podeście o wymiarach 7,5 na 16 metrów. Świątynia i ołtarz znajdowały się na obszarze temenosu czyli wydzielonego fragmentu miasta poświęconego kultowi religijnemu. Dzielnicę tą otaczały ze wszystkich stron kolumnady (czyli stoy), w których mieściły się sklepy. Rozplanowanie tego kompleksu religijnego wskazuje na zachowanie przez mieszkańców Notionu stylu znanego z okresu hellenistycznego w czasach rzymskich.

Na terenie Notion znajdują się również pozostałości drugiej świątyni, jednakże nie wiadomo, jakiemu bóstwu była ona poświęcona. W mieście znajdowały się dwie agory - jedna usytuowana była centralnie, a druga - po stronie wschodniej. Nie zachowały się jednak do naszych czasów żadne ich ślady. Można natomiast doszukać się ruin buleuterionu, gdzieś w środkowej części miasta.

Pozostałości niewielkiego teatru z czasów hellenistycznych położone są w kierunku wschodnim.

Wszystkie zachowane na terenie Notion fragmenty starożytnych budowli są w kiepskim stanie i położone na rozległym terenie mocno zarośniętym przez krzaki i osty.

Największą atrakcją wizyty w Notion są prawdopodobnie piękne widoki, jakie rozciągają się ze szczytu wzgórza na Morze Egejskie, grecką wyspę Samos oraz odcinek wybrzeża od Efezu po Kuşadası.

Informacje praktyczne

Wstęp na teren ruin jest darmowy i zasadniczo nieograniczony czasowo, ponieważ teren Notionu nie jest ogrodzony. Odradzamy jednak wizytę w porze wieczorowej i nocą, ponieważ teren jest miejscami stromy, a w kierunku morza znajdują się urwiska.

Ze względu na zarośnięcie terenu, warto się odpowiednio ubrać - rekomendujemy długie spodnie. Należy się również przygotować na bliskie spotkania z fauną - podczas eksploracji Notionu można znaleźć się w chmurze zaskoczonych cykad, które rzadko widują tam gości.

Ruiny Notion leżą zaledwie 2 km od słynnej antycznej wyroczni w Klaros - warto połączyć wizyty w tych dwóch miejscach w ramach jednej wycieczki.

Przeczytajcie więcej o Klaros.