Miasto Gelibolu często traktowane jest przez podróżników jedynie jako punkt tranzytowy na trasie zwiedzania - przypływają do niego promy z położonego na azjatyckim brzegu cieśniny Dardanele Lapseki, a wiele osób właśnie w Gelibolu rozpoczyna wycieczkę po miejscach upamiętniających walki toczone na półwyspie Gallipoli w czasie I wojny światowej. Jednak jeżeli okoliczności sprawią, że będziecie musieli spędzić tu kilka godzin, na przykład oczekując na prom lub też wybierzecie jeden z lokalnych hoteli jako bazę noclegową, to w mieście możecie znaleźć kilka ciekawostek architektonicznych i historycznych. Nie oczekujcie jednak zbyt wiele, w Gelibolu nie ma zabytków światowej klasy ani wspaniałych placówek muzealnych.

Zwiedzanie miasta najlepiej jest rozpocząć w okolicy przystani promowej (tr. Gelibolu Feribot İskelesi), położonej w południowej części miasta, przy charakterystycznym rondzie utworzonym przez ulicę Starej Poczty (tr. Eski PTT Caddesi). Jeżeli na tym rondzie skierujecie się w lewo (na zachód), to po 200 metrach dojdziecie do jednego z działających w mieście muzeów. To Muzeum Wojny na Gallipoli (tr. Gelibolu Savaş Müzesi) przy ulicy Bohaterów Koreańskich (tr. Kore Kahramanlar). Już z zewnątrz muzeum wyraźnie widać jego zadanie, którym jest upamiętnienie toczonych o półwysep Gallipoli niezwykle krwawych walk - budynek otoczony jest przez drut kolczasty i worki z piaskiem, mające przywodzić na myśl okopy z czasów I wojny światowej. We wnętrzu zgromadzono kolekcję pamiątkowych przedmiotów z tego okresu, w tym listy pisane przez żołnierzy do rodzin, jak również zdjęcia prowadzonych na terenach walk wykopalisk. Muzeum zamknięte jest w niedziele i poniedziałki, a w pozostałe dni tygodnia jest czynne w godzinach od 9:00 do 12:00 oraz od 13:00 do 18:00. Bilet wstępu kosztował w 2014 roku 3 TL.

Stojący na nabrzeżu w pobliżu muzeum pomnik admirała osmańskiego Piri Reisa wskazuje kolejny punkt spaceru po Gelibolu. Jest nim stojące po prawej (wschodniej) stronie ronda przy przystani Muzeum Piri Reisa (tr. Piri Reis Müzesi). Placówka ta działa w kamiennej wieży, która jest pozostałością po bizantyjskiej fortecy, rozbudowanej w XIV wieku, za czasów osmańskich. Budowla jest jedyną zachowaną w mieście pamiątką po dawnym grecko-bizantyjskim mieście Callipolis. Otwarte w 1991 roku w jej wnętrzu muzeum zawiera ciekawą kolekcję rozmaitości związanych z życiem i twórczością Piri Reisa, słynnego kartografa i admirała, autora Księgi Nawigacji (tr. Kitab-ı Bahriye) zawierającej szczegółowe informacje dotyczące podróży morskich, wraz z dokładnymi mapami ukazującymi położenie miast i portów nad Morzem Śródziemnym.

Ciekawa postać Piri Reisa stała się niedawno obiektem wielkiego zainteresowania mediów, po tym jak prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan ogłosił światu, że to muzułmańscy żeglarze odkryli Amerykę przed Krzysztofem Kolumbem. Jednym z dowodów na prawdziwość jego tezy miałaby być właśnie sporządzona w 1513 roku przez Piri Reisa mapa ukazująca między innymi fragment kontynentu amerykańskiego. Została ona odkryta przypadkowo podczas remanentu przeprowadzanego w 1929 roku w stambulskim pałacu Topkapı i uznawana jest za jedną z najstarszych zachowanych map Ameryki. Mapa ta jest obecnie przechowywana w pałacu Topkapı i rzadko bywa pokazywana zwiedzającym.

Turyści zwiedzający Muzeum Piri Reisa w Gelibolu muszą zadowolić się znacznie skromniejszymi eksponatami, rozmieszczonymi na dwóch kondygnacjach fortecy. Do górnej części ekspozycji prowadzą strome schody, a na parterze, przy wejściu, znajduje się studnia, do której odwiedzający wrzucają drobne monety. Wśród wystawionych przedmiotów uwagę przyciągają ryciny przedstawiające ruch statków w czasach osmańskich oraz port w Gelibolu. Ponadto można tu zobaczyć reprodukcje map Piri Reisa, w tym mapę cieśniny Dardanele, manekiny ubrane w stroje marynarskie z czasów Piri Reisa, przyrządy nawigacyjne oraz narzędzia pracy kartografa z jego epoki. W muzeum jest również sporo obrazów olejnych, wśród których znajduje się portret Piri Reisa, obrazy przedstawiający przygotowania do rejsu, prace nad stworzeniem mapy oraz pisanie książki. Zbiór eksponatów zawiera także armatę i kolekcję białej broni z czasów admirała. Muzeum Piri Reisa jest czynne codziennie oprócz czwartków, w godzinach od 8:30 do 12:00 oraz od 13:00 do 17:00. Wstęp do placówki jest darmowy. W muzeum można bez problemu robić zdjęcia, polecamy zwłaszcza wykonanie fotografii miasta Gelibolu z okien wieży.

Najciekawszym meczetem w centrum Gelibolu jest meczet Sulejmana Paszy (tr. Gazi Süleyman Paşa Cami), położone 350 metrów na północ od ronda przy przystani. Aby do niego dojść należy podążać pod górę, wzdłuż ulicy İbni Hasancık Sokak. Meczet ten został zbudowany w 1385 roku, a jego nazwa upamiętnia osmańskiego zdobywcę miasta i sułtańskiego syna Sulejmana Paszę. W XIX wieku budynek meczetu przeszedł kompletną renowację i jego obecny wygląd daleko odbiega od XIV-wiecznego projektu. Warto przyjrzeć się zewnętrznym kolumnom budowli, które wzniesiono przy wykorzystaniu fragmentów antycznych struktur z Callipolis. Wnętrze meczetu jest przestronne, elegancko udekorowane i niezwykle dobrze naświetlone przez wiele okien oraz otwór dachowy.

Pozostałe zabytki w Gelibolu położone są wzdłuż trasy wiodącej z przystani promowej do plażowej dzielnicy Hamzaköy, znajdującej się nad zatoką po wschodniej stronie miasta. Jeżeli właśnie odwiedziliście meczet Sulejmana Paszy, to powinniście się spod niego kierować prosto na wschód, ulicami Dużego Meczetu (tr. Büyük Cami Sokak) i generała Dursuna (tr. Dursun Bak Caddesi). Po pokonaniu 450 metrów od meczetu Sulejmana dojdziecie do dużego ronda od którego odchodzą ulice Tuğsavul oraz Muhittin Reis. Do tego samego punktu można również łatwo dotrzeć od przystani promowej (900 metrów) - idąc ulicą Tuğsavul najpierw na wschód, a następnie, zgodnie z biegiem ulicy, na północ. W kierunku północnym od ronda rozciąga się teren bazarowy i ulice są w dni targowe zamykane lub zwężane.

Przy ulicy Muhittin Reis Caddesi, zaledwie 100 metrów od wspomnianego ronda, stoją grobowce (tr. türbe) dwóch osmańskich duchownych, noszących imiona Ahmet-i Bican Efendi i Mehmed-i Bican Efendi, jak również meczet noszący imię drugiego z nich. Mehmed-i Bican Efendi, który zmarł w 1453 roku, jest postacią praktycznie nieznaną poza Turcją, ale w tym kraju wspomina się go z czcią i szacunkiem jako autora znanego komentarza do Koranu, zatytułowanego Muhammadiye.

Natomiast idąc od ronda na północ wzdłuż ulicy Tuğsavul, po 200 metrach, dochodzi się do grobowca Al-Halladża (tr. Hallac-ı Mansur Türbesi). Al-Halladż był żyjącym na przełomie IX i X wieku perskim mistykiem, pisarzem i nauczycielem. Zasłynął wygłoszeniem zdania "Ja jestem Prawdą", którym miał wyrazić osiągnięcie pełnej jedności z Bogiem. Po wieloletnim uwięzieniu został skazany na śmierć jako heretyk, ale przez wielu muzułmanów uznawany jest za świętego. Stojący w Gelibolu grobowiec został wzniesiony w 1407 roku przez Iskender Beja i jest jedynie symbolicznym miejscem spoczynku Al-Halladża, którego ciało zostało po egzekucji spalone. Stojący w niewielkim ogrodzie kamienno-ceglany budynek ma imponujące wymiary i przez wielu turystów jest mylnie brany za meczet. Można wejść do jego wyłożonego dywanami wnętrza i obejrzeć symboliczny sarkofag Al-Halladża.

Od grobowca Al-Halladża trasa zwiedzania miasta prowadzi w prawo (na wschód), ulicą Latarni Morskiej (tr. Fener Yolu). Na wzgórzu położonym po północnej stronie tej uliczki stoi jeden z najbardziej zdumiewający grobowców w Turcji. To grób Flagowego Ojca (tr. Bayraklı Baba Türbesi), okryty dokładnie tureckimi flagami. Został w nim pochowany żołnierz noszący imię Karaca, służący w armii osmańskiej na stanowisku sztandarowego. W 1410 roku oddział, do którego należał, został okrążony przez nieprzyjaciół. Karaca nie chciał, aby sztandar dostał się w ręce wroga, więc pociął flagę na małe kawałeczki i ją zjadł. To nie koniec opowieści - gdy oddziałowi udało wydostać się z opałów, towarzysze Karacy wątpili w prawdziwość jego relacji, więc aby ich przekonać szalony wojak rozciął swój żołądek i pokazał im zalegające w nim fragmenty sztandaru. Zwiedzanie grobowca jest darmowe, ale można wydać nieco pieniędzy na zakup flagi tureckiej, którą zwyczajowo turyści kładą na grobie Karacy.

Ulica Latarni Morskiej prowadzi dalej w kierunku wznoszącego się nad brzegiem morskim wzgórza, na którym stoi, naturalnie, latarnia morska (tr. Gelibolu Deniz Feneri). Została ona zbudowana przez Francuzów podczas wojny krymskiej, a jej zadaniem było ułatwienie nawigacji przez cieśninę Dardanele. Stoi ona na 50-metrowym klifie, a sama ma 25 metrów wysokości. Podobno jej światło widać w nocy z odległości 30 kilometrów. Ciągle działającą latarnią zarządza obecnie turecka Straż Wybrzeża.

Jeżeli zawrócimy w kierunku grobowca Al-Halladża, to najciekawsza trasa spaceru prowadzi dalej na północ, ulicą Muhittin Reis. Po przejściu 200 metrów należy skręcić w prawo (na wschód), aby po kolejnych 50 metrach dotrzeć do grobowca Sarıca Paszy (tr. Sarıca Paşa Türbesi). Założył on w 1391 roku pierwszą stocznię osmańską w Gelibolu.

Tuż obok tego grobowca położony jest niezwykły cmentarz wojskowy, znany jako Cmentarz Francuski (tr. Fransız Ölüklüğü). Widać go z daleka dzięki wysokiej, nowoczesnej dzwonnicy pomalowanej, podobnie jak ogrodzenie, na śnieżnobiały kolor. Na cmentarzu zostali pochowani zarówno polegli walczący w czasie wojny krymskiej (1853-1856), jak i pochodzący z Senegalu, ówczesnej kolonii francuskiej w Afryce, żołnierze z czasów I wojny światowej. Podczas konfliktu krymskiego, Francja wraz z Wielką Brytanią i Sardynią wystąpiły po stronie Imperium Osmańskiego, walczącego z wojskami rosyjskimi. W trakcie I wojny światowej natomiast oddziały francuskie walczyły przeciwko tureckim. Teraz polegli w obu tych konfliktach zbrojnych żołnierze spoczywają na jednym cmentarzu w Gelibolu. Warto zajrzeć w tę okolicę i zadumać się nad zmiennością sojuszy politycznych oraz losem zwykłych poborowych, rzuconych rozkazami generałów na krwawe fronty bitew.

Od Cmentarza Francuskiego można zejść uliczką Muhittin Reis 1 na samo wybrzeże. W kierunku północnym rozciąga się stąd, wzdłuż ulicy Kemala Reisa, plażowa dzielnica miasta czyli Hamzaköy. Jeżeli przejdzie się aż do jej północnego krańca, pokonując odległość 1 kilometra, dociera się do dwupiętrowego grobowca Sinana Paszy (tr. Sinan Paşa Türbesi), zięcia sułtana Bajazyda II. Po sąsiedzku położony jest grobowiec Emira Ali Baby (tr. Emir Ali Baba Türbesi) - działającego w XIV wieku admirała, którego najważniejszą zasługa było zdobycie wyspy Imralı na Morzu Marmara. Wyspa ta, uprzednio znana jako Kalolimnos, służy obecnie jako więzienie oraz baza wojskowa. Wyrok dożywotniego uwięzienia odsiadywał na niej Billy Hayes, złapany na próbie przemytu narkotyków. Po brawurowej ucieczce z wyspy w 1975 roku Hayes wydostał się z Turcji, a następnie napisał opartą na swoich doświadczeniach książkę Midnight Express. Na jej podstawie został nakręcony znany film pod tym samym tytułem.

Jeśli zamiast schodzić na wybrzeże podążymy od Cmentarza Francuskiego na północ śródlądową ulicą Muhittin Reis, a następnie skręcimy w lewo (za zachód), to po 500 metrach dotrzemy do imponującego gmachu, w którym działa loża wirujących derwiszy z Gelibolu (tr. Gelibolu Mevlevihane). Odbywają się w niej regularnie ceremonie sema czyli charakterystyczna forma modlitwy, podczas której derwisze obracają się wokół własnej osi. Sam budynek zwraca uwagę niezwykłą fasadą, a zwłaszcza podwójnymi schodami wiodącymi wprost z ulicy na górną kondygnację. Niektórzy znawcy twierdzą, że jest to największa loża derwiszów na świecie.

Można również skrócić sobie spacer po mieście i od Cmentarza Francuskiego zejść na wybrzeże, po czym skręcić na południe i kierować się biegnącą tuż nad wodą ulicą Ahmet Başyurt Sahil. Okrąża ona wysunięty w wody cieśniny Dardanele cypel. Po jego północnej stronie znajduje się molo, z którego można zrobić ładne zdjęcia na Gelibolu, lokalną zatokę i całą cieśninę. Na wystających z wody głazach chętnie przesiadują tu kormorany. Przy tym samym cyplu położony jest Park Dziedzictwa Marynarki Wojennej (tr. Deniz Kuvvetleri Kültür Parkı), na terenie którego wystawione zostały miny podwodne, torpedy, a nawet - postawiona pionowo łódź podwodna.

Biegnąca dalej wzdłuż wybrzeża ulica zmienia za zakrętem nazwę na Ordu Evi Altı Sahil Yolu. Po przejściu 250 metrów od Parku Dziedzictwa Marynarki Wojennej warto skręcić z niej w prawo, w uliczkę Fener Altı. Tuż przy tym skrzyżowaniu niewielka tabliczka informuje o lokalizacji tzw. Domu Doświadczenia (tr. Çilehane). To wykute w skalnej ścianie dwa malutkie pokoiki, przeznaczone do modlitwy i medytacji. Można wejść do środka i spróbować na własnej skórze, jak doświadcza się tych klaustrofobicznych warunków. Starsi mieszkańcy miasta ciągle z tej samotni korzystają, a pilnuje jej i dogląda tamtejszego ogródka uprzejmy stróż, którego można wspomóc datkiem pieniężnym.

Z uliczki Fener Altı ścieżka prowadzi na teren parku położonego na wzgórzu, na którego drugim krańcu stoi wspominana już latarnia morska. Przy wejściu do parku stoi ogrodzony krzewami grobowiec Kalafat Mehmeda Paszy (tr. Kalafat Mehmet Pasza Türbesi), który w latach 1778-1779 pełnił funkcję wielkiego wezyra na dworze sułtana Abdülhamida I.

Ostatnim punktem spaceru jest położona tuż obok ciekawa struktura nazywana Azebler Namazgah. To rzadko w Turcji spotykany przykład miejsca modlitewnego muzułmanów znajdującego się na świeżym powietrzu. Najważniejszym punktem tego placu jest wykonana z marmuru niezadaszona budowla pochodząca z 1407 roku, przypominająca wnętrze meczetu, wraz z dwoma kazalnicami (tr. mimber) i wnęką wskazującą kierunek na Mekkę (tr. mihrab).