Zainspirowana wymianą doświadczeń z jaskini Ballıca oraz jednym z komentarzy pod relacją Podróż na wschód chciałabym wymienić z Wami spostrzeżenia dotyczące zakazu fotografowania różnych obiektów podczas podróży po Turcji. Zastanawia mnie również motywacja władz/zarządców rozmaitych miejsc, które taki zakaz wprowadzają. Poniżej garść moich osobistych doświadczeń i uwag.

1. Dość jasny i zrozumiały wydaje mi się zakaz fotografowania obiektów wojskowych, zwłaszcza w kraju doświadczającym ciągle ataków terrorystycznych. Czy przestrzeganie tego zakazu jest ściśle egzekwowane to już inna bajka. Mam kilka fotografii ogrodzeń terenów wojskowych, zrobionych całkiem jawnie, chociaż w nieświadomości istnienia zakazu. Świadomość taką nabyłam w Çeşme, gdy zrobiłam zdjęcie popiersia Atatürka do swojej kolekcji i zostałam ogwizdana przez żandarma. Poza gwizdaniem nic się jednak nie zdarzyło, nie byłam aresztowana, a nawet nikt nie żądał skasowania zdjęcia.

2. Zakazy fotografowania w muzeach. W większości tego typu placówek, które udało mi się do tej pory odwiedzić, istniał zakaz używania lampy błyskowej oraz statywu, ale fotografować z ręki można było jak najbardziej. Oczywiście takie ograniczenie mocno wpływa na jakość wykonany zdjęć, gdyż oświetlenie gablot w muzeach bywa dość słabe. Trzeba mieć w miarę porządny sprzęt, który poradzi sobie bez lampy i zbierze odpowiednio tyle światła, ile się da. Jednak w kilku placówkach muzealnych spotkałam się z całkowitym zakazem fotografowania: były to muzea posiadające w swoich kolekcjach eksponaty hetyckie (w Boğazkale, Alacahöyük i Çorum). Z tą różnicą, że w Çorum udzielono nam ustnego pozwolenia na robienie zdjęć pomimo oficjalnego zakazu... Ciekawe, czemu akurat w tych muzeach taki zakaz wprowadzono? Widziałam również (i przestrzegałam) zakaz w części ekspozycji w muzeum w Sinop, gdzie wystawione były zabytkowe ikony - chociaż szkody chyba by im zrobienie zdjęcia bez lampy błyskowej nie przyniosło...

3. Podobna kategoria to skalne kościoły w Kapadocji, gdzie podobno lampy też używać nie można, ze względu na ochronę fresków. Piszę podobno, ponieważ sama byłam tam wieki temu, a z relacji innych podróżników widać, że zdjęcia tam robili. Tacy Mali Podróżnicy to nawet mieli ze sobą całą baterię oświetlenia, ale oni mieli jakieś oficjalne papiery z pozwoleniami na fotografowanie. Z drugiej strony nie rozumiem, że takie pozwolenia chronią freski przed zniszczeniem przez blask fleszy?

4. Obiekty sakralne/o znaczeniu religijnym - też spotyka się tam zakazy, np. w części mauzoleum Mevlany w Konyi - motywowane jest to szacunkiem dla zmarłych z jednej, ale dla wiernych z drugiej strony. Zakazy są jednak mocno wybiórcze - w innych grobowcach i miejscach kultu można zdjęcia robić oficjalnie i bez problemu. Specyficznym przypadkiem są miejsca związane z kultem wodza czyli Atatürka - można je właściwie pod tą kategorię przypiąć... W jego mauzoleum czyli Anıtkabir oraz w pałacu Dolmabahçe obowiązuje całkowity zakaz fotografowania. Zresztą widząc uzbrojonych po zęby żołnierzy, którzy w jednej ręce dzierżyli karabin, a w drugiej - za plecami - trzymali w gotowości długi i ostry nóż, nawet nie podejmowałam się próby złamania tego zakazu w Anıtkabir.

5. Są też w Turcji miejsca, gdzie fotografować można po uiszczeniu stosownej opłaty - tutaj rozumiem intencje jako czysto ekonomiczne.