Dywany

Jedną z najwspanialszych pamiątek, jakie można przywieźć z Turcji, jest bez wątpienia autentyczny kobierzec. Jego atrakcyjna kolorystyka oraz wzornictwo będą stanowić piękną dekorację domu oraz przywoływać wakacyjne wspomnienia. Przed podjęciem decyzji o zakupie dywanu zachęcamy do zapoznania się z krótką historią tureckich kobierców oraz z charakterystyką różnych odmian, a także z ich symboliką.

Tureckie dywany

 

1. Historia tureckich dywanów

 

Dywany, które wielu podróżnym nieodłącznie kojarzą się z Turcją, pojawiły się na terenie Anatolii w XII wieku. Tradycja tkania dywanów przywędrowała na ziemie Azji Mniejszej wraz z Turkami Seldżuckimi. Dla ludów koczowniczych w tamtych czasach dywan był niezwykle ważnym elementem wyposażenia namiotu.

W czasach tradycyjnych dywany służyły nie tylko jako izolacja podłogowa, ale również jako dywaniki modlitewne, portiery przedzielające pomieszczenia, sakwy i sakiewki, poduszki oraz, zwłaszcza te jedwabne, jako elementy dekoracji wnętrz.

Kolekcja toreb

Wyrobem tureckich dywanów od wieków tradycyjnie zajmują się kobiety, a najczęściej młode dziewczyny, które cieszą się jeszcze dobrym wzrokiem i drobnymi palcami. Kobierce i kilimy stanowiły część posagu panny młodej i pozostawały w rodzinie na zawsze.

Ozdoba

Cechą charakterystyczną dywanów tureckich, która odróżnia je od wyrobów pochodzenia perskiego, jest podwójny węzeł symetryczny typu Giordi, nazywany smyrneńskim. Sami sprzedawcy często podkreślają tę cechę, zachwalając trwałość oferowanych wyrobów. Ponadto tradycyjne dywany tureckie wyróżniają się żywszą kolorystyką i dłuższym włosiem.

Najsłynniejsze regionalne odmiany tureckich dywanów to: Bergama, Ushak, Milas i Hereke.

Dywan Bergama z XIX wieku

Powrót do spisu treści

 

2. Rodzaje dywanów

 

W Turcji najpopularniejsze są cztery rodzaje wykonywanych ręcznie tkanin: - kilim - tkany płasko, z tradycyjnymi wzorami, zazwyczaj dwustronny. Można go rozpoznać po widocznych pod światło dziurkach na styku kolorów; - cicim - stosowany do wyrobu toreb i poduszek, nić wątku est dwu- lub trzykrotnie przewijana wokół osnowy; - sumak - jednostronny, po "lewej" stronie widać wiele różnokolorowych nitek. Przędza jest wiązana w płaskie pętelki wokół osnowy, połączone ze sobą na podobieństwo łańcucha;

Sakwa typu sumak z XIX wieku z południowej Anatolii

- halı (czyli tzw. kobierzec) - tworzą go rzędy węzełków ściskanych pomiędzy nićmi wątku grzebieniem tkackim i strzyżone nożycami. Wyrób kobierca przedstawia poniższy filmik:

 

 

Powrót do spisu treści

 

3. Materiały

 

Na dywan składa się tradycyjnie osnowa, wątek i węzły. W zależności od wykorzystanych materiałów tureckie dywany można podzielić na następujące grupy: - osnowa, wątek i węzły z wełny (yüz de yüz yün) - najbardziej tradycyjny i najtrwalszy rodzaj dywanu; - osnowa i wątek z bawełny, węzły z wełny; - osnowa, wątek i węzły z bawełny; - z czystego jedwabiu - tradycyjnie pochodzące z Kayseri lub Hereke. Najdroższa kategoria dywanów, z dwóch powodów - ceny samego materiału oraz nakładu pracy i czasochłonności wykonania. Ponieważ posiadają największą ilość węzłów na centymetr kwadratowy, ich wzornictwo jest najpiękniejsze i najbardziej szczegółowe. Planując zakup takiego dywanu należy liczyć się z ceną 700-800 euro za metr kwadratowy!

Dywan jedwabny

Nieuczciwi sprzedawcy mogą próbować sprzedać dywan wykonany częściowo z bawełny jako tradycyjny dywan wełniany, warto więc pamiętać o pewnych własnościach oby materiałów. Otóż przypalana wełna tli się powoli, wydzielając przy tym charakterystyczny "zapach" przypalonej sierści. Natomiast bawełna ulega szybkiemu spopieleniu.

Dywan typu Gordes z XVIII wieku

Powrót do spisu treści

 

4. Kolorystyka i symbolika

 

W dawnych czasach do nadania dywanom różnych kolorów wykorzystywano rozmaite barwniki naturalne, wytwarzane między innymi z kory, jagód, warzyw, minerałów i korzeni. Przykładowe naturalne barwniki to: - korzeń marzanny - czerwień; - indygo - błękit; - mięta - szary; - łupiny orzecha - brąz; - tamaryszek lub rumianek - żółty.

W drugiej połowie XIX wieku zaczęto wprowadzać barwniki syntetyczne, które stopniowo wyparły te pochodzenia naturalnego. Ów fakt pociąga ze sobą dwa niezwykle ważne skutki. Po pierwsze, chemiczne barwniki doprowadziły do zatarcia się regionalnych różnic w kolorystyce dywanów. Po drugie, co ważne dla osób zainteresowanych dywanami zabytkowymi, należy pamiętać, że kolory różowy i intensywny pomarańczowy nie występowały wśród barwników naturalnych. Jeżeli więc wzór na dywanie zawiera te kolory, oznacza to, że dywan pochodzi z niedalekiej przeszłości.

Dywanik modlitewny Gelinli Kula z XIX wieku

Bardzo ciekawe i dekoracyjne są dywany wykonane z materiałów niebarwionych, przy wykorzystaniu naturalnych odcieni wełny - od białej do ciemnobrązowej.

Symbolika wzorów dywanowych to cała gałąź wiedzy, której opanowanie może zająć wiele lat. Wzory na dywanie wskazują na region jego pochodzenia oraz zastosowanie. Przykładowo dywany modlitewne zawierają wzory przedstawiające niszę modlitewną (mihrab), dłonie osoby modlącej się, gwiazdę Abrahama, klejnot Mahometa, drzewo życia, kubek z wodą i lampę świątynną.

Inne często spotykane symbole to: - oko, skorpion i wąż - odpędzają choroby; - ziarno zboża - płodność natury; - głowa byka - płodność męska; - kobieta z rękami na biodrach - płodność żeńska; - baranie rogi - siła i bohaterstwo.

Dywan typu Vazolu Kula z końca XIX wieku

Powrót do spisu treści

Powiązane artykuły: 

Odpowiedzi

Dywany

Fajna zwięzła informacja. Brakuje tylko w jakich miastach najlepiej dokonywać zakupu takiej pamiątki. Czy są jakieś regiony czy to można w każdym mieście