Na południowym-wschodzie Turcji znajduje się obszar znany jako Tur Abdin. To pagórkowata kraina, obejmująca swoim zasięgiem wschodnią część prowincji Mardin oraz położone na zachodnim brzegu rzeki Tygrys tereny prowincji Şırnak. Turyści zaglądają tu stosunkowo rzadko, a większość z przybywających do Tur Abdin podróżnych chce odwiedzić rozrzucone na tym obszarze monastyry, należące do Syryjskiego Kościoła Ortodoksyjnego. Tymczasem jest to teren kryjący wiele skarbów oraz pamiątek po dawnych cywilizacjach, w tym pozostałości po imperium asyryjskim, ślady działalności rzymskiej oraz obecności Bizancjum.

Zespół Turcji w Sandałach odwiedził Tur Abdin na wiosnę 2013 roku, w niespokojnym okresie wzmożonych działań wojennych w pobliskiej Syrii. Warto pamiętać, że Tur Abdin graniczy z Syrią od południa, o czym w trakcie podróży przypominają zasieki widoczne po wschodniej stronie najważniejszej drogi w tym regionie, czyli trasy z Şanlıurfy na zachodzie do Cizre na wschodzie, tuż przy punkcie, w którym zbiegają się granice Turcji, Syrii i Iraku. Nie są to tereny spokojne - do niedawna odradzano podróż w ten region Turcji z powodu walk toczonych z kurdyjskimi separatystami, później sytuacja nieco się uspokoiła, ale po wybuchu wojny w Syrii znowu jest tu niebezpiecznie - wybuchają samochody pułapki, przygraniczne miasteczka padają ofiarą pocisków wystrzeliwanych za granicą, zdarzają się nawet wypadki związane z wjechaniem na podłożone niegdyś miny. W nocy do drzwi pokoju hotelowego może zapukać policja, która akurat ma chęć sprawdzenia dokumentów, a widok jadących w konwoju pojazdów opancerzonych, należących do OZN lub do tureckiego wojska, daje do sporo myślenia.

Wielka to szkoda, że tak trudno jest zwiedzać Tur Abdin, bo to obszar niezwykły i na swój surowy sposób piękny. Co więcej, nie jest łatwo zdobyć dokładne informacje na temat położonych na tym terenie zabytków. Przewodniki piszą o nim wyjątkowo skrótowo, najczęściej skupiając się na najważniejszych monastyrach regionu. Naszym głównym źródłem inspiracji podczas wyprawy okazała się niewielka mapka, którą otrzymaliśmy w biurze informacji turystycznej w Mardinie. Wbrew pierwszemu wrażeniu okazała się nadzwyczaj pomocna i bogata, chociaż nie grzeszyła dokładnością. Niestety oprócz zaznaczonych na niej punktów - stanowisk archeologicznych, monastyrów i ruin - nie udało nam się dotrzeć do dokładnego opisu poszczególnych miejsc.

Jeździliśmy więc po Tur Abdin, badając kolejne punkciki na mapie i fotografując odkryte miejsca, z nadzieją, że więcej informacji uda nam się uzyskać po powrocie z wyprawy. Srogo się zawiedliśmy - w wielu przypadkach okazało się, że posiadana przez nas literatura nie wspomina o tych stanowiskach, a wyniki wyszukiwania w Internecie nie dały spektakularnych efektów. Jedną z takich tajemnic krainy Tur Abdin okazało się miejsce oznaczone na kierunkowskazie jako Marin Harebeleri (czyli ruiny Marin). Przy tym kierunkowskazem stanęliśmy przed ważną decyzją - co wybrać? Drogę w lewo - do Marin, czy też w prawo - do monastyru Mor Augin? Pojechaliśmy i tu, i tam, zaczynając od Marin.

Wkrótce przed nami pojawiła się niezwykła wioska, której kamienne domki siedziały na zboczu wysokiego wzgórza. Wśród stosunkowo nowych zabudowań tu i ówdzie widać było ruiny dawniejszych struktur, a wokół szczytu wzgórza rysował się pas fortyfikacji. Tablic informacyjnych nie było, a szkoda! Pomiędzy antycznymi strukturami pasły się kozy i krowy, przechadzały kury. Na podwórkach przy domach siedzieli na plastikowych, ogrodowych krzesłach mieszkańcy wsi. Na widok cudzoziemców wykazali się typową dla tego regionu kraju gościnnością i zaproszeniem na herbatę. Opuszczaliśmy Marin oszołomieni i zdumieni, a w głowach kołatało się pytanie "co my właściwie widzieliśmy?".

Odszukanie dokładnych informacji o Marin Harebeleri graniczy z cudem. Większość stron internetowych ogranicza się do stwierdzenia, że w prowincji Mardin znajduje się wiele zrujnowanych zamków, wśród których wspomniany jest zamek Merdis czyli Marin. Jeżeli jakaś strona podaje więcej szczegółów, to ograniczają się one do skopiowanych wiadomości z tureckiej Wikipedii. Mamy więc prośbę do naszych Czytelników - być może Wam uda się odszukać jakieś ciekawe źródło wiadomości o Merdis/Marin. Jeśli tak, to gorąco zachęcamy do kontaktu z naszą redakcją!

Oto, co udało nam się do tej pory ustalić. Zamek Merdis został najprawdopodobniej wzniesiony w czasach bizantyjskich, chociaż dokładna data jego konstrukcji nie jest znana. Fortyfikacje składały się z pasu murów obronnych, wzmocnionym przez dwanaście wież i bastionów. Po wschodniej stronie twierdzy znajdował się zamek króla Merdis, a pod twierdzą wydrążono podziemne cysterny na wodę.

Sama osada położona pod twierdzą uważana jest z jedną z najstarszych miast na terenie Tur Abdin, a nazwa Merdis wywodzi się z czasów asyryjskich. Widoczne obecnie ślady dawnych zabudowań pochodzą z czasów rzymskich, bizantyjskich i syriackich. Wśród ruin widoczne są pozostałości kilku kościołów, wielu domów mieszkalnych oraz kilku znaczniejszych rezydencji. W wydrążonych w skałach otworach chowano niegdyś zmarłych.

Obecnie wieś nazywa się Eskihisar (czyli Stara Twierdza), a zamieszkuje ją około 130 osób. Utrzymują się one z rolnictwa i hodowli bydła, a warunki życia są ciężkie. Co prawda do wsi doprowadzona jest elektryczność oraz droga asfaltowa, ale brak w niej kanalizacji oraz nawet podstawowych placówek medycznych, poczty i szkoły podstawowej.