Ruiny antycznego miasta Parion położone są na terenie współczesnej tureckiej wsi Kemer (nie należy jej mylić ze słynnym kurortem na wybrzeżu śródziemnomorskim) w prowincji Çanakkale, na wybrzeżu morza Marmara. Pozostałości Parionu znajdują się z daleka od utartych szlaków turystycznych, trudno więc do nich dotrzeć, a nawet znaleźć o nich ciekawe informacje opublikowane nie po turecku. Aby zaspokoić ciekawość swoją oraz naszych czytelników udało się nam dojechać do Parionu, udokumentować go fotograficzne i zebrać o nim nieco ciekawostek.

Teren nekropolii w Parion

Krótka historia Parionu

Parion, nazywane również Parium, było greckim miastem położonym na granicy historycznych krain Troady i Myzji. W czasach antycznych Parion pełnił ważną funkcję miasta portowego dla okolicznych osad. Pochodzenie nazwy miasta nie zostało dotychczas w sposób naukowy wyjaśnione, istnieje jednak silna tradycja, że pochodzi ona od Parysa, syna trojańskiego króla Priama.

Współczesna wioska Kemer też jest portem rybackim

Miasto założone zostało najprawdopodobniej około 3 tysiące lat temu jako kolonia przez osadników z Eretrii (greckie polis z wyspy Eubea) oraz z wyspy Paros na Morzu Egejskim. Parion było członkiem Ateńskiego Związku Morskiego. W mieście znajdowały się wieże obronne oraz co najmniej cztery świątynie.

W okresie hellenistycznym dostało się pod kontrolę Lizymacha - jednego z Diadochów czyli wodzów Aleksandra Wielkiego, a po jego śmierci przejęła je pergameńska dynastia Attalidów. Jako część państwa pergameńskiego Parion został przekazany Rzymianom na mocy testamentu Attalosa III w 133 roku p.n.e.

Posąg Orfeusza z I wieku p.n.e. znaleziony w Parion - ekspozycja Muzeum Archeologicznego w Çanakkale

Ciekawym zagadnieniem są antyczne monety pochodzące z Parion, świadczące o jego wielkim znaczeniu oraz zaawansowanej mennicy. Najciekawszy jest jednak widoczny na monetach z czasów hellenistycznych herb miasta, przedstawiający tzw. gorgoneion czyli głowę Gorgony - straszliwej postaci mitologicznej o ostrych kłach i włosach w postaci jadowitych węży. Gorgoneion pełnił w antyku funkcję amuletu apotropaicznego czyli mającego odwrócić złe uroki (podobną rolę ma spełniać popularne we współczesnej Turcji 'oko proroka' czyli nazar boncuğu). Związek miasta Parion z Gorgoną nie został do końca wyjaśniony, najprawdopodobniej została ona wybrana jako godło, aby odwrócić złe intencje i odpierać ataki przeciwko miastu. Być może miało to związek z potęgą militarną reprezentowaną przez Parion.

Pozostałości murów obronnych w Parion

W historii chrześcijaństwa Parion zapisało się jako miejsce, w którym wspólnota wiernych istniała już przed 180 rokiem n.e. Wywodzili się stąd męczennicy i święci o niezwykłych imionach: Onezyfor, Menignus, Teogenes oraz Bazyli.

Początkowo Parion podlegało arcybiskupstwu w Kyzikos, a następnie, od 640 roku stało się autokefaliczną (czyli niezależną) archidiecezją, którą pozostało aż do końca XIII wieku. Wówczas, na rozkaz cesarza bizantyjskiego Andronika II Paleologa, uzyskało status metropolii - siedziby arcybiskupa metropolity, jako Pegon kai Pariou.

W czasach osmańskich ruiny Parionu leżały na terenie wioski Kamares zamieszkanej przez Greków, podlegającej sandżakowi w Biga. Współcześnie wieś ta nosi nazwę Kemer Köyü.

Prace archeologiczne w Parionie

Na terenie ruin Parionu prowadzone są od wielu lat prace archeologiczne. O istnieniu antycznego Parionu wiedział już 'ojciec tureckiej archeologii' Osman Hamdi Bey, który przewiózł znaleziony tutaj sarkofag do Muzeum Archeologicznego w Stambule. Od 2005 roku zespołem archeologów w Parionie kieruje profesor Cevat Başaran z Uniwersytetu Atatürka w Erzurum.

Prace archeologiczne na terenie nekropolii w Parion

Do najważniejszych odkryć jego zespołu należą grobowce i sarkofagi z terenu nekropolii Parionu. Wśród nich warto wymienić liczący sobie 2200 lat sarkofag, który odkopano w 2009 roku. Znalezione w nim złote kolczyki noszące symbol Erosa, pierścienie oraz fragmenty korony ozdobionej kamieniami szlachetnymi pozwalają na przypuszczenie, że była w nim pochowana bogata osoba, nazywana przez odkrywców grobowca 'księżniczką z Parionu'. Niestety kości tej osoby nie zostały dobrze zachowane z powodu wilgotności gleby spowodowanej bliskością morza. W innym znalezionym sarkofagu odkryto królewskie korony oraz złote monety z postacią boga - słońca.

Teren nekropolii w Parion

Oprócz tych szczególnych sarkofagów na terenie nekropolii odkrytych zostało około 200 grobów, często zawierających dary dla zmarłych, w tym buteleczki na łzy, lampy olejne i zabawki. Czasami dary pogrzebowe pozwalają na identyfikację zawodu osoby pochowanej, było tak na przykład w przypadku grobu, w którym znaleziono wykonane z brązu pozostałości wędki rybackiej, liczące sobie 2000 lat. Niestety wiele z otaczających Parion tumulusów zostało splądrowanych przez łowców skarbów.

Teren nekropolii w Parion

Oprócz nekropolii prace archeologiczne prowadzone są w Parionie na terenie teatru, odeonu oraz łaźni, jak również w sześciu obszarach na zboczu wzgórza górującego nad antycznym miastem. Ważnym odkryciem w 2011 roku był marmurowy blok, na którym zidentyfikowano inskrypcję w języku frygijskim. Parion stał się w tym momencie wysuniętym najdalej na północny-zachód miejscem, w którym znaleziono pozostałości cywilizacji Frygów - do tej pory najdalszym takim punktem na zachodzie Anatolii było Manyas w prowincji Balıkesir.

Widok na ruiny Parion

Znaleziska z prowadzonych w Parionie wykopalisk, pochodzące z czasów archaicznych, hellenistycznych i rzymskich, są prezentowane na ekspozycjach w Muzeum Archeologicznym w Çanakkale. Jednym z najciekawszych eksponatów jest amfora wykonana z brązu. Znaleziona w 2005 roku amfora liczy sobie aż 2400 lat. Naczynie ma 34 cm wysokości i jest ozdobione motywem przedstawiającym ekstatyczną procesję tańczących figur: boga Dionizosa, satyra i menad.

Amfora z brązu znaleziona w Parion na ekspozycji w Muzeum Archeologicznym w Çanakkale

Obejrzyjcie zdjęcia znalezisk z Parionu wystawionych w Muzeum Archeologicznym w Çanakkale.