Skansen Zelve to niesamowite miejsce w Kapadocji, stanowiące ciekawą alternatywę dla wspaniałego, ale strasznie zatłoczonego skansenu w Göreme. Podczas gdy w tym ostatnim ciężko jest w spokoju podziwiać skalne kościoły, do Zelve zaglądają jedynie nieliczne grupy turystów. Dzięki temu można tam powoli wędrować trzema dolinami, i zaglądać do wnętrza kościółków, obejrzeć dawną winiarnię i młyn. Co więcej, Zelve, podobnie jak Göreme, jest chronione jako przez UNESCO jako Miejsce Światowego Dziedzictwa.

Kompleks monastyczny w Zelve położony jest na zboczu wzgórza Aktepe, w odległości zaledwie 10 km od Göreme. Co prawda zdobienia skalnych kościołów nie są tak bogate jak w Göreme, ale wspaniałe położenie i aura tajemniczości sprawiają, że wędrówka dolinami Zelve jest niezapomnianym przeżyciem.

Zarys historii

Zelve, obecnie niezamieszkane przez ludzi, było dawniej ważną osadą oraz ośrodkiem religijnym. Chrześcijanie zaczęli osadzać się tu podczas najazdów perskich i arabskich. Okres największego rozwoju Zelve przypadał pomiędzy IX i XIII wiekiem n.e. To właśnie w Zelve powstały pierwsze seminaria duchowne, kształcące kapłanów na terenie Kapadocji.

Przez wiele wieków chrześcijanie i muzułmanie zamieszkiwali Zelve w harmonii i spokoju. W 1924 roku chrześcijanie opuścili Kapadocję na mocy postanowień Traktatu Lozańskiego oraz grecko-tureckiej umowy o wymianie ludności. Pozostali mieszkańcy zmuszeni zostali do opuszczenia swoich domostw w 1952 roku. Przenieśli się wówczas do osady Yeni Zelve (czyli Nowe Zelve), oddalonej o 2 km od dawnego miasta. Powodem ich przesiedlenia była postępująca erozja dolin, zagrażająca ich bezpieczeństwu.

W 1967 roku Zelve zostało oficjalnie przekształcone w muzeum na otwartym powietrzu. Niestety erozja w Zelve postępuje, więc część wykutych w skale pomieszczeń oraz tunel łączący dwie z dolin nie są obecnie udostępniane zwiedzającym.

Zwiedzanie

Trasa zwiedzania Zelve została dobrze oznakowana, a podążając nią z pewnością nie przegapicie największych atrakcji tego skansenu. Są nimi skalne kościoły, stary młyn (tr. seten), gołębniki (tr. güvercinlik), winiarnia (tr. şaraphane) oraz stajnia (tr. ahır).

Jednym z najciekawszych skalnych kościołów w Zelve jest Kościół z Rybami i Winogronami (tr. Balıklı ve Üzümlü Kilise), położony w pierwszej dolinie. Łatwo go zidentyfikować po uszkodzonych freskach przedstawiających anioły, umieszczonych nad wejściem. We wnętrzu znajduje się fresk, od którego pochodzi nazwa kościoła, chociaż szczerze mówiąc winogrona bardzo przypominają ogromne truskawki.

Drugi z godnych uwagi kościołów w Zelve to Kościół Świętego Krzyża (tr. Kutsal Haç Kilisesi), w drugiej dolinie. Został on ozdobiony rzeźbionymi i malowanymi krzyżami. Natomiast w trzeciej dolinie uwagę przyciąga Kościół z Kolumnami (tr. Direkli Kilis). Znajduje się on w najgorszym stanie, ponieważ zawalił się wskutek erozji.

W trzeciej dolinie znajdował się niegdyś centralny plac Zelve. Nad nim wypatrzyć można wykute w skałach pomieszczenia, w których niegdyś działał klasztor. Naprzeciwko położony jest niewielki meczet, częściowo wykuty w skale.

Informacje praktyczne

Skansen Zelve udostępniany jest zwiedzającym codziennie, w sezonie letnim (od kwietnia do października) od 8:00 do 19:00, a w zimie (od listopada do marca) od 8:00 do 17:00. Bilet wstępu kosztował 10 TL (w 2015 roku). Jeżeli planujecie dokładne zwiedzanie Kapadocji możecie również rozważyć zakup karty Museum Pass Kapadokya. Kosztuje ona 45 TL, jest ważna przez 3 dni i uprawnia do wstępu do dziesięciu najważniejszych atrakcji historyczno-muzealnych w Kapadocji.

Na dokładne zwiedzenie Zelve należy zaplanować sobie około dwóch godzin. Warto założyć buty trekkingowe i zaopatrzyć się w zapas wody pitnej. Dla młodszych podróżników Zelve stanowi ogromny plac zabaw, kuszący wspinaczką na skały i tajemniczymi pomieszczeniami w skałach. Opiekunom najmłodszych zalecamy zwracanie bacznej uwagi na te poczynania, ponieważ w Zelve brak zabezpieczeń przy uskokach skalnych. Przed wejściem na teren skansenu działa kilka punktów gastronomicznych oraz stoisk z pamiątkami.