Pod nazwą Sinekkale, czyli dosłownie Zamek Much, kryją się zabudowania antycznego gospodarstwa wiejskiego, położone na terenie Cylicji. Pochodzące z okresu późnorzymskiego i wczesnobizantyjskiego budynki należały do tzw. villa rustica. To łacińskie określenie oznaczało willę położoną na terenach wiejskich i będącą sercem dużego gospodarstwa wiejskiego czyli latyfundium. Villa rustica służyła jako rezydencja dla właściciela gospodarstwa, jego rodziny i służby oraz jako centrum zarządzania latyfundium. Otaczały ją zabudowania gospodarskie oraz budynki mieszkalne dla pracowników i niewolników. Tak było również w przypadku willi w Sinekkale, a na rozległym terenie znaleziono między innymi prasy do tłoczenia oliwy.

Prace archeologiczne i badawcze

Pierwszy opis oraz plan Sinekkale został sporządzony we wczesnych latach 70-tych XX wieku przez Semavi Eyice, turecką historyk sztuki. Pod koniec lat 80-tych, Friedrich Hild i Hansgerd Hellenkemper odwiedzili to stanowisko w ramach badań, jakie prowadzili na terenie Cylicji. W 1998 roku dwóch francuskich archeologów, Gilbert Dagron i Olivier Callot, także odwiedzili Sinekkale. Najdokładniejszy opis tego miejsca powstał dzięki Inie Eichner, która na początku XXI wieku przeprowadziła inwentaryzację wczesnobizantyjskich budynków mieszkalnych na terenie Turcji. W 2008 opublikowała ona opracowanie poświęcone Sinekkale i zatytułowane Sinekkale - Herberge, Kloster oder Gutshof? czyli Sinekkale - zajazd, klasztor czy gospodarstwo rolne?.

Zwiedzanie

Główny budynek w Sinekkale, czyli villa rustica, została zbudowana na nieregularnym planie, z licznymi zaułkami. W kierunku wschód-zachód budowla ma długość około 24 metrów, a wzdłuż osi północ-południe mierzy w najszerszym miejscu około 21 metrów. Główne wejście do willi prowadziło z kierunku zachodniego na wewnętrzny dziedziniec, otoczony murem. Willa miała dwie kondygnacje. Na parterze znajdowało się pięć pomieszczeń, a na pierwszym piętrze - sześć pokoi, przedzielonych łukami. Zachowały się także trzy wsporniki, które niegdyś podtrzymywały balkon.

W domostwie działały co najmniej trzy latryny, do których rurami doprowadzano z dachu deszczówkę. W południowo-zachodnim rogu budowli widoczne są ślady małego pomieszczenia na planie kwadratu. Być może są to pozostałości po wieży obronnej. Wieże te często wznoszono w rzymskich i bizantyjskich gospodarstwach wiejskich na terenie Cylicji, przykładowo w Gökburç.

W sąsiedztwie willi zachowały się ślady licznych zabudowań gospodarskich i mieszkalnych. Część z nich została wzniesiona z wykorzystaniem bloków skalnych o nieregularnych kształtach, ściśle do siebie dopasowanych. Na kamiennych blokach można wypatrzyć wyrzeźbione znaki - wieńce, uskrzydlony kij i inne, niewyjaśnione dotychczas przez badaczy symbole. Zarówno wspomniana technika murarska oraz obecność symboli, typowych dla pobliskiej Olby, sugerują, że Sinekkale było zamieszkane już w okresie hellenistycznym.

Ina Eichner określa główny budynek w Sinekkale jako villa rustica z powodu jego położenia wśród ziem uprawnych. Obecność aż trzech latryn sugeruje, że pełnił on dodatkową funkcję zajazdu dla podróżnych. Gospodarz z rodziną mieliby w tej interpretacji mieszkać na piętrze, a goście zakwaterowani byli w pomieszczeniach na parterze, z odrębnymi wejściami. Gilbert Dagron zaproponował alternatywną interpretację ruin w Sinekkale jako zabudowań klasztornych. Jednak z uwagi na podobieństwo planu budynku w Sinekkale do innych willi w regionie Cylicji, przykładowo w Işıkkale czy też w Karakabaklı, jest to interpretacja mniej przekonująca.

Informacje praktyczne

Teren Sinekkale nie jest ogrodzony, a za wstęp nie jest pobierana opłata. Ruiny są wyraźnie widoczne z drogi oraz oznaczone białą tablicą z nazwą tego stanowiska. Do zwiedzania warto założyć pełne buty oraz długie spodnie, gdyż teren nie jest w żaden sposób przygotowany do eksploracji.

Bibliografia

• Eichner, Ina, Sinekkale - Herberge, Kloster oder Gutshof?, w : IVth International Symposium on Cilician Archaeology, pod red. Serra Durugönül i Murat Durukan, 2007
• Eichner, Ina, Frühbyzantinische Wohnhäuser in Kilikien. Arbeitsbericht über die Kampagne 2003 und einige Ergebnisse des Projektes, w 22. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2. Cilt, Konya, 2004
• Hild, Friedrich i Hellenkemper, Hansgerd, Kilikien und Isaurien, w: Tabula Imperii Byzantini Band 5., Wiedeń, 1990