Ruiny antycznego miasta Sillyon, położone niedaleko Antalyi, stanowią ważny dowód na to, że ze zwiedzaniem zabytków nie wolno zwlekać. Nigdy nie wiadomo, czy za kilka lat będą one nadal czekać w stanie nienadwyrężonym zębem czasu. W przypadku Sillyonu poważne uszkodzenia starożytnych budowli zostały spowodowane obsunięciem się ziemi w 1969 roku. Zachowane pozostałości miasta Sillyon znajdują się na wzgórzu, wznoszącym się na wysokość 210 metrów nad aluwialną równiną uformowaną przez rzeką Aksu, w czasach antycznych znaną jako Kestros. Już z oddali widać zarysy fortyfikacji miejskich, których nie udało się zdobyć samemu Aleksandrowi Macedońskiemu.

Zarys historii

Początki Sillyonu giną w mrokach dziejów, o czym świadczy sama nazwa osady. Niektórzy badacze wywodzą ją aż od hetyckiego określenia Sallawassi, podczas gdy inni odwołują się do greckiej nazwy Sylleion czy też bizantyjskiej - Syllaeum. Nawet legendy dotyczące założenia miasta podają dwie wersje wydarzeń. Według pierwszej z nich Sillyon założyli osadnicy z Argos na Peloponezie, a według drugiej - miasto zostało założone zaraz po wojnie trojańskiej, przez wieszczów Mopsosa, Kalchasa i Amfilochosa, którzy byli również odpowiedzialni za powstanie Side i Aspendos.

Pierwsze historyczne wzmianki o Sillyonie pochodzą z początków V wieku p.n.e., miasto pojawia się w wykazach Ateńskiego Związku Morskiego, któremu płaciło składki członkowskie. Po 425 roku p.n.e. znika na sto lat z kart historii, aby pojawić się na nich ponownie w 333 roku p.n.e. Wówczas miało z powodzeniem odeprzeć atak wojsk Aleksandra Macedońskiego, dzięki potężnym fortyfikacjom oraz armii najemników.

W okresie hellenistycznym Sillyon znalazł się pod kontrolą dynastii Seleucydów, którzy go powiększyli i upiększyli wieloma budowlami, w tym - teatrem. W czasach dominacji Królestwa Pergamonu miastu udało się utrzymać status autonomiczny, dzięki wsparciu rzymskiego senatu. Własną monetę bito w Sillyonie aż do lat 70-tych III wieku n.e.

W czasach bizantyjskich Sillyon był miastem stosunkowo ważnym - urodziło się w nim dwóch ekumenicznych patriarchów Konstantynopola: Konstantyn II i Antoni I. W pobliżu miasta w 678 roku, burza zniszczyła flotę arabską, która wycofywała się po nieudanej próbie zdobycia Konstantynopola. Jako ufortyfikowana twierdza Sillyon był siedzibą przedstawiciela cesarskiego (tzw. ek prosōpou), a od miasta rozpoczynała się wielka droga, łącząca wybrzeże Morza Śródziemnego przez Amorium i Niceę z Konstantynopolem. Na przełomie VIII i IX wieku Sillyon stał się głównym miastem regionu, przyćmiewając pobliskie Perge, które utraciło na rzecz Sillyonu status biskupstwa. Pomimo potężnych fortyfikacji miasto, wraz z całym regionem Pamfilii, zostało w 1207 roku zdobyte przez Seldżuków.

Istnienie ruin antycznego miasta Sillyon nie stanowiło dla europejskich podróżników tajemnicy. Pierwsze zdjęcia miasta wykonał już w latach 60-tych XIX wieku francuski podróżnik i orientalista Pierre Trémaux. Polski badacz - Karol Lanckoroński - podczas ekspedycji na terenach Pamfilii i Pizydii odwiedził Sillyon, którego dokładny opis wraz ze szkicami i planem miasta opublikował w swoim słynnym dziele Miasta Pamfilii i Pizydyi.

Pomimo zainteresowania, jakie wzbudzały ruiny Sillyonu w XIX wieku, od wizyty Karola Lanckorońskiego po dziś dzień miasto to nie stało się obiektem systematycznych badań archeologicznych. Wykonana przez Lanckorońskiego inwentaryzacja dawnych budowli ma obecnie ogromne znaczenia - w 1969 roku obsunęło się zbocze wzgórza, niszcząc stojący na nim teatr oraz odeon. Co więcej, na terenie antycznego stadionu wzniesiono w XX wieku domy mieszkalne. Nieodwracalne zniszczenia antycznych budowli to niepowetowana strata dla badaczy i dowód na to, że nic nie trwa wiecznie, nawet budynki, które stały w dobrym stanie przez blisko dwa tysiące lat.

Zwiedzanie

Zachowane na wzgórzu pozostałości Sillyonu pochodzą z okresów hellenistycznego, rzymskiego i bizantyjskiego. Znajdują się tu także dwa meczety, zbudowane po zajęciu Pamfilii przez Seldżuków w XIII wieku.

Ponieważ Sillyon położony jest na wzgórzu, najpotężniejsza linia fortyfikacji znajduje się po zachodniej stronie miasta, gdzie zbocze nie jest tak strome, jak z innych stron. Podchodząc ścieżką do miasta mija się pozostałości stadionu i dochodzi do tzw. dolnej bramy, podobnej w kształcie do bramy w Perge. W pobliżu zachowały się również pozostałości gimnazjonu. Do miasta wiedzie szeroka na 5 metrów rampa, którą w czasach antycznych wjeżdżały do Sillyonu wozy towarowe.

Na południowym krańcu miasta znajdują się pozostałości teatru, z którego po osunięciu się ziemi zachowały się jedynie górne rzędy siedzisk. Z pobliskiego odeonu nie zachował się natomiast żaden ślad. Idąc dalej można dotrzeć do dzielnicy mieszkalnej miasta i podziwiać wspaniałe widoki w kierunku południowym, na równinę ciągnącą się aż do wybrzeża morskiego. W tej dzielnicy zachowały się ściany antycznej świątyni, ozdobionej od wschodniej strony czterema filarami.

Centrum Sillyonu, gdzie znajdują się pozostałości najstarszych budowli miasta, znajduje się po stronie wschodniej. Widoczne są tu m.in. ruiny dużego budynku z okresu bizantyjskiego, który przypuszczalnie pełnił funkcję palestry, oraz kilka budynków hellenistycznych.

Informacje praktyczne

Wstęp na teren Sillyonu jest wolny, nie ma konieczności zakupu biletów i nikt ruin miasta nie pilnuje. Podczas zwiedzania należy zachować ostrożność z powodu urwistych zboczy wzgórza.

Bibliografia

• Lanckoroński, Karol, Miasta Pamfilii i Pizydyi, tom I Pamfilia, Kraków 1890
• Ostrowski, Janusz A., Śladami hrabiego Karola Lanckorońskiego po Pamfilii i Pizydii miesięcznik Alma Mater, nr 99 (2008)

Autorem fotografii ilustrujących niniejszy artykuł jest Michel GYbels - serdecznie dziękuję za ich udostępnienie na potrzeby portalu Turcja w Sandałach.