Pałac sułtański Saray-ı Cedid-i Amire w Edirne

Współrzędne GPS: 41.691502, 26.555401

Położenie w mieście: 

Pomimo światowego rozgłosu jaki zyskało Edirne w 2011 roku, kiedy to znajdujący się w tym mieście meczet Selimiye został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO oraz faktu, że była to dawna stolica osmańska, niewielu przyjezdnych zdaje sobie sprawę, że w Edirne można odwiedzić dawny pałac zbudowany przez władców z dynastii Osmanów. Być może usprawiedliwieniem dla tego poważnego niedopatrzenia jest fakt, że z pałacu niewiele się zachowało do naszych czasów. Warto jednak zajrzeć na wyspę Sarayiçi położoną na rzece Tundża, żeby zobaczyć pozostałości tej wspaniałej niegdyś budowli. Dodatkową zachętą dla niezdecydowanych niech będzie bezpośrednie sąsiedztwo całkiem nowoczesnego stadionu, na którym odbywają się słynne tureckie zapasy w oliwie.

Brama pałacowa

Budowa pałacu w Edirne rozpoczęła się w 1450 roku na rozkaz sułtana Murada II. Gdy ten władca zmarł rok później, konstrukcję pałacu zawieszono na pewien czas, a następnie wznowiono na polecenie sułtana Mehmeda II - zdobywcy Konstantynopola. Co prawda wraz z upadkiem Bizancjum i przeniesieniem osmańskiej stolicy do Konstantynopola Edirne utraciło znaczenie, jakie posiadało przez prawie sto lat, ale budowa pałacu została dokończona.

Ruiny pałacu sułtańskiego w Edirne

Gotowy budynek nazwano Saray-ı Cedid-i Amire i systematycznie go rozbudowywano. Do upiększenia i powiększenia pałacu przyczyniali się kolejni sułtani, w tym Sulejman Wspaniały i Mehmed IV. W czasach swojej świetności na kompleks pałacowy składały się 72 budynki, w tym 18 łaźni oraz 8 meczetów. Na terenie pałacowym zamieszkiwało podobno w czasie jego największego rozkwitu około 34 tysiące osób, obsługiwanych przez 6 tysięcy służących. W dawnych czasach pałac w Edirne konkurował rozmiarami oraz luksusowym wyposażeniem ze stambulskim pałacem Topkapı.


Odrestaurowane kuchnie pałacowe czyli Matbah-ı Amire (kliknij aby powiększyć)

Niestety z biegiem lat znaczenie pałacu stopniowo zanikało, co zaowocowało wykorzystaniem go jako arsenału w II połowie XIX wieku. Podczas wojny rosyjsko-tureckiej, w 1878 roku, pałac wysadzono w powietrze na rozkaz Cemila Paszy, ówczesnego gubernatora Edirne. Ruch ten miał zapobiec przejęciu arsenału przez zbliżające się wojska rosyjskie. Dzieło zniszczenia zostało zakończone podczas wojen bałkańskich na początku XX wieku. W efekcie prawie cały kompleks pałacowy został zmieciony z powierzchni ziemi. Zachowały się z niego jedynie pozostałości posiadłości Adalet i Cihannüma, w której mieściło się biuro sułtańskie, łaźni Kum, bramy Bab-üs Saade oraz głównej kuchni pałacowej czyli Matbah-ı Amire.

Ruiny pałacu sułtańskiego w Edirne

Z czasów osmańskich zachowały się również mosty, które prowadzą na wyspę pałacową: most Şahabeddina Paszy (tr. Şahabeddin Paşa Köprüsü) z 1451 roku, most sułtana Mehmeda Zdobywcy (tr. Fatih Köprüsü) z 1452 roku oraz most sułtana Sulejmana Wspaniałego nazywany też Pałacowym (tr. Kanuni Köprüsü lub Saray Köprüsü) zbudowany w latach 1553-1554.

Most Mehmeda Zdobywcy

W sąsiedztwie ruin pałacowych, tuż przy nowoczesnym stadionie, stoi kilka ciekawych budowli. Pierwszą z nich jest tzw. Sala Sprawiedliwości (tr. Adalet Kasrı). Jest to kamienna wieża ze szpiczastym metalowym dachem, wzniesiona w 1561 roku na rozkaz sułtana Sulejmana Wspaniałego.

Sala Sprawiedliwości

Tuż obok wieży stoją dwie kamienne kolumny o kwadratowych podstawach. Kolumna po prawej stronie to tzw. Kamień Szacunku (tr. Seng-i Hürmet), przy której ludzie mogli składać petycje do sułtana. Stojąca po lewej stronie kolumna natomiast nazywana była Kamieniem Ostrzeżenia (tr. Seng-i İbret). Ta złowroga nazwa doskonale oddaje przeznaczenie struktury, umieszczano na niej bowiem ucięte głowy urzędników dworskich, który popadli w niełaskę władcy.

Kamień Ostrzeżenia

W 2009 roku rozpoczęły się na terenie pałacu prace renowacyjne, które trwają po dziś dzień. Rozpoczęto je od sułtańskich kuchni, a w 2011 roku renowację przeszły łaźnie Kum, z których niegdyś korzystała najukochańsza konkubina Sulejmana Wspaniałego czyli słynna Roksolana. Prace nad przywróceniem świetności łaźniom zostały już ukończone, natomiast dawne kuchnie nadal są polem badań archeologicznych, a ich renowacja ma zakończyć się wraz z latem 2013 roku. Pracami wykopaliskowymi oraz rekonstrukcyjnymi kieruje obecnie profesor Mustafa Özer ze stambulskiego uniwersytetu Bahçeşehir.

Odrestaurowane łaźnie Kum

Jak donosił 26 lipca 2013 roku portal informacyjny Hürriyet Daily News na terenie Matbah-ı Amire znalezione zostały ważne przedmioty o znaczeniu historycznym, w tym przybory kuchenne i naczynia, które pozwolą badaczom zgłębić tajniki kuchni osmańskiej.

Informacje praktyczne

W 2012 roku wstęp na teren ruin pałacu był bezpłatny. Warto pospieszyć się z wizytą, gdyż krajobraz wokół pałacu szybko się zmienia wskutek prowadzonych prac rekonstrukcyjnych. Jeżeli planuje się spacer z centrum Edirne, warto uprzednio zaopatrzyć się w napoje i ewentualnie w wałówkę, ponieważ na trasie spaceru nie ma wielu punktów gastronomicznych.

Aktualizacja 2017: wstęp na teren pałacowy nadal jest darmowy, wygląda też na to, że prace archeologiczne i rekonstrukcyjne zostały przerwane, a cały obszar systematycznie zarastają chwasty.

Jak dotrzeć do pałacu?

Pałac Saray-ı Cedid-i Amire położony jest po północnej stronie Edirne. Z centrum miasta można dojść do pałacu na piechotę, rozpoczynając spacer w okolicach meczetu Selimiye. Stamtąd należy kierować się na północny wschód, idąc ulicą Mimara Sinana, a następnie na północ podążając 'Drogą Pałacową' czyli Saray Yolu. Doprowadza ona do mostu Sulejmana (Kanuni Köprüsü), którym można przejść na wyspę, gdzie stoją ruiny pałacu. Całkowity dystans do pokonania od meczetu Selimiye to około 1,5 km.

Alternatywna trasa spacerowa prowadzi do pałacu od kompleksu meczetowego Bajezida II wzdłuż brzegu rzeki Tundża (1 km wędrówki). Można ją również rozpocząć wcześniej, przy meczecie Gazi Mihal, z którego wzdłuż rzeki można dojść do meczetu Bajezida II i dalej kierować się do pałacu. Wówczas trasa wędrówki wydłuża się do przeszło 2 km, ale widoki po drodze zdecydowanie rekompensują wysiłek.

Widok na kompleks meczetowy Bajezida II podczas spaceru

Powiązane artykuły: 

Powiązane relacje: