Küçük Aya Sofya Camii czyli Mała Aya Sofya swoją nazwę zawdzięcza podobieństwu do słynnej bazyliki. Mała Aya Sofya była pierwszym z kościołów ufundowanych przez cesarza Justyniana I Wielkiego. Wówczas nazywała się kościołem świętych Sergiusza i Bakchusa.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Sergiusz i Bakchus byli żołnierzami w armii rzymskiej pod dowództwem późniejszego cesarza Galeriusza, który uważany jest za prześladowcę chrześcijan. Obaj legioniści, chrześcijanie, zostali straceni za wiarę. Jako męczennicy byli popularnymi świętymi na Bliskim Wschodzie, szczególną czcią darzył ich bizantyjski cesarz Justynian.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Budowę kościoła pod wezwaniem tych świętych rozpoczęto w Konstantynopolu w 527 roku czyli w pierwszym roku panowania Justyniana Wielkiego. Architektem odpowiedzialnym za budowę był Antemiusz z Tralles, znany architekt, fizyk i matematyk, który pochodził z miasta Tralles (obecnie Aydın) w zachodniej Anatolii.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Kilka lat później (w 532 roku) ten sam architekt wraz z Izydorem z Miletu podjęli się dzieła ich życia: budowy słynnego kościoła Hagia Sofia. Przygotowując plany budowy wykorzystali przetestowane już w mniejszej skali rozwiązania z kościoła świętych Sergiusza i Bakchusa. Tak więc nazwa 'Mała Aya Sofya' nie odzwierciedla ogromnej roli, jaką ta budowla odegrała dla rozwoju architektury Konstantynopola. W późniejszych czasach jej plan posłużył również za model dla osmańskiego architekta Sinana przy budowie meczetu Rüstema Paszy w Stambule.

Przez prawie tysiąc lat świątynia była miejscem kultu chrześcijańskiego. Na początku XVI wieku została przekształcona w meczet za panowania sułtana Bajezyda II, na rozkaz naczelnika czarnych eunuchów o imieniu Hüseyin Ağa. Jego mauzoleum znajduje się na terenie Küçük Aya Sofya. Funkcję meczetu świątynia pełni po dziś dzień.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Budynek zbudowany jest na planie nieregularnego ośmiokąta. Przejście od tego kształtu do kolistego kształtu kopuły zrealizowane jest poprzez podzielenie kopuły na 16 pól: 8 płaskich i 8 wklęsłych, które są przedłużeniami boków ośmiokąta. Narożniki pola wyznacza 8 wielobocznych filarów, a pomiędzy nimi znajdują się marmurowe kolumny, w kolorze zielonym (z ofikalcytu) i czerwonym (z marmuru z Synnady). Ta dwukondygnacyjna kolumnada biegnie wzdłuż północnej, południowej i zachodniej strony budynku. Wypisano na niej, eleganckim heksametrem, pochwałę cesarza Justyniana, jego żony Teodory oraz świętego Sergiusza. Z nieznanych przyczyn pominięty został święty Bakchus.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Na wyższym poziomie budowli znajduje się galeria, do której prowadzą schody z południowego końca narteksu. Oszczędne zdobienia wnętrza świątyni były typowe dla stylu architektury bizantyjskiej z VI wieku.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Ściany budowli obłożono żyłkowanym marmurem, a sklepienia i kopuły zdobione były złotymi mozaikami oraz freskami, które jednak nie zachowały się do naszych czasów. Obecny wystrój wnętrza jest typowy dla meczetu, wraz z przykładami arabskiej kaligrafii oraz niebieskimi wzorami wymalowanymi na białych ścianach.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Informacje praktyczne

Küçük Aya Sofya Camii to czynny meczet, więc przy jego zwiedzaniu obowiązują pewne zasady, w tym odpowiedni strój. Co prawda nie są sprzedawane bilety wstępu, ale mile widziane jest złożenie ofiary pieniężnej.

Przeczytajcie więcej o zasadach zwiedzania meczetów.