Büyük Anafarta

Współrzędne GPS: 40.281754, 26.329250

Region: 

Mała wioska nosząca nazwę Duża Anafarta pozostanie na zawsze związana z wydarzeniami z czasów I wojny światowej. To w tej okolicach rozegrała się jedna z decydujących bitew kampanii o półwysep Gallipoli. Obecnie zamieszkuje ją nieco ponad 400 osób, utrzymujących się z hodowli zwierząt gospodarskich oraz uprawy bawełny i pomidorów. O burzliwej przeszłości przypominają mieszkańcom i przybyszom billboardy ze zdjęciami z czasów wojennych oraz pomnik Atatürka w pozie zamyślonego dowódcy, stojący na głównym placu wioski.

 Pomnik Atatürka w Büyük Anafarta

Wioska poniosła ogromne koszty ludzkie podczas I wojny światowej. W sierpniu 1914 roku wielu jej mieszkańców zostało powołanych do służby wojskowej, w 27. regimencie piechoty. Ten regiment był jednym z pierwszych oddziałów, które starły się w boju z żołnierzami z Australii i Nowej Zelandii 25. kwietnia 1915 roku.

Billboard i traktor w Büyük Anafarta

W sierpniu 1915 roku pozostała ludność wioski została zmuszona do ewakuacji po lądowaniu wojsk brytyjskich w jej sąsiedztwie (na zachodzie Anafarta znana jest jako Suvla). W przeciągu następnych 5 miesięcy większość zabudowań wioski została zburzona przez ostrzał artyleryjski. Kwaterę polową miał tu sam Mustafa Kemal Atatürk.

Samo lądowanie aliantów w zatoce Suvla okazało się ostatnią próbą opanowania półwyspu Gallipoli i zostało zakończone porażką. Atakuącym nie udało się przebić do sektora opanowanego przez aliantów, położonego 8 km na południe. Odpowiedzialny za wiele błędów popełnionych podczas ataku dowódca brytyjski Frederick Stopford został zdymisjonowany.

Büyük Anafarta

Dowodzący tureckimi siłami w walkach o Anafarta Atatürk podsumował kampanię o półwysep Gallipoli mówiąc, że najważniejsze bitwy rozegrały się pod Chunuk Bair i Anafarta. Zapytany, dlaczego nie znajdują się tam wielkie pomniki upamiętniające poświęcenie tureckich żołnierzy odparł, iż największym pomnikiem jest sam Mehmetçik. Pod tym pojęciem w Turcji rozumie się postać anonimowego żołnierza armii osmańskiej, którego odwaga przeważyła losy kampanii. Według Atatürka to dzięki ofierze życia tysięcy Mehmetçików tereny półwyspu Gallipoli pozostały po dziś dzień w granicach Turcji.

Bibliografia:

[1] Patrick Kinross, Atatürk. The Rebirth of a Nation, Londyn 2001

Więcej informacji o ofensywie brytyjskiej z sierpnia 1915 roku można znaleźć w artykule o bitwie o Gallipoli.


Co warto zobaczyć: 

W wiosce znajduje się Muzeum Pokoju (tr. Büyük Anafarta Köyü Barış Müzesi). W niewielkim budynku zgromadzone zostały pamiątki po toczonych walkach. Ekspozycja zawiera odłamki pocisków oraz wyposażenie żołnierzy, w tym saperki, butelki, sztućce i monety. Muzeum zostało otwarte w 2007 roku. Wstęp darmowy.

Muzeum Pokoju w Büyük Anafarta

Ponadto w Büyük Anafarta można obejrzeć zabytkowe kamienne budynki, z których część została starannie odrestaurowana, ruiny starej łaźni oraz zabytkową fontannę.

Kamienny domek w Büyük Anafarta

W odległości pół kilometra od centrum wioski, przy drodze prowadzącej w kierunku zachodnim, na wybrzeże Morza Egejskiego, położony jest pamiątkowy grobowiec. Pochowani są w nim dwaj tureccy dowódcy, którzy zginęli 11. sierpnia 1915 roku. Pułkownik Ziya Bey dowodził 21 regimentem piechoty, a pułkownik Halit Bey - 20 regimentem.

Grobowiec dowódców tureckich w pobliżu Büyük Anafarta

Jak dotrzeć?: 

Samochodem: jadąc z Eceabat należy kierować się drogą D550 na północ wzdłuż wybrzeża. Po przejechaniu około 2,5 km trzeba skręcić w boczną drogę w lewo, kierując się na wioskę Bigali, minąć ją i dalej podążać za brązowymi tablicami na Büyük Anafarta. Całkowita odległość wynosi zaledwie 17 km, ale drogi są wąskie i słabej jakości.