Czerwona Bazylika (tr. Kızıl Avlu) to jeden z najciekawszych zabytkowych budynków w Bergamie. Jednocześnie jest stosunkowo rzadko odwiedzana przez turystów, którzy odwiedzają to miasto głównie w celu zobaczenia ruin Pergamonu, zwłaszcza górującego nad okolicą Akropolu oraz antycznego uzdrowiska czyli Asklepiejonu. Czerwona Bazylika to monumentalna świątynia, która jest jedną z największych zachowanych budowli rzymskich na terenach znajdujących się w czasach starożytnych pod wpływami kultury greckiej.

Czerwona Bazylika stała na terenie większego kompleksu religijnego, otoczonego wysokimi murami. Kompleks ów wzniesiono bezpośrednio nad rzeką Selinus (obecnie Bergama Çayi). Aby było to możliwe nad rzeką zbudowano potężny most, szeroki na prawie 200 metrów, pod którym woda przepływała dwoma kanałami. Podobno dzięki temu uzyskany został odpowiedni efekt wizualny i akustyczny, pozwalający na symboliczne odtworzenie wylewów Nilu. Było to sprytne posunięcie, gdyż świątynię poświęcono kultowi bóstw egipskich. Woda była również wykorzystywana do rytualnych ablucji. Most zachował się do naszych czasów i nadal kanalizuje przepływ rzeki.

Pewne jest, że Czerwona Bazylika była miejscem czci bóstw egipskich, jednakże nie jest przesądzone, których dokładnie. Najprawdopodobniej była to bogini płodności Izyda, bóg podziemi i sztuki lekarskiej Serapis oraz bóg urodzaju Harpokrates, razem tworzący tzw. triadę aleksandryjską. Często spotykane są informacje, że Czerwona Bazylika jest wspominana w Apokalipsie jako 'tron szatana', jednakże z powodów chronologicznych nie może to być prawdą, ponieważ została zbudowana po śmierci świętego Jana Ewangelisty.

Budynek świątyni ma wymiary 60 na 26 metrów. Zachowały się ściany do wysokości 19 metrów, za wyjątkiem ściany wschodniej. Wnętrze świątyni jest prawie całkowicie zrujnowane. Oryginalnie była to monumentalna hala przykryta drewnianym dachem, który nie posiadał żadnego dodatkowego wsparcia, np. w postaci kolumnady. Ściany wzniesiono z czerwonych cegieł, od których wywodzi się współczesna nazwa budowli. W czasach jej świetności były one pokryte marmurowymi płytami w rozmaitych kolorach. Do budynku wchodziło się przez drzwi o szerokości przeszło 7 metrów.

W ścianach budowli znajduje się 12 zagłębień, w których prawdopodobnie stały posągi bóstw. Przez środek świątyni przebiega wyłożony alabastrem kanał, którym niegdyś płynęła woda. Podłoga była wyłożona płytami z marmuru i granitu, sprowadzanymi aż z Egiptu.

Wschodnia część świątyni była niedostępna dla wiernych. Stał tam, na podium, posąg bóstwa o wysokości 10 metrów. Otwór w podium sugeruje, że kapłan mógł wejść do wnętrza posągu, aby przemawiać w imieniu bóstwa.

Po bokach świątyni stoją dwie rotundy, które zachowały się w znakomitym stanie. Każda z nich ma 18 metrów wysokości i średnicę 12 metrów. Jedynym źródłem naturalnego oświetlenia wnętrza tych budynków były otwory w dachu (tzw. oculus). Obecnie południowa rotunda stanowi część kompleksu archeologicznego Czerwonej Bazyliki i jest udostępniana zwiedzającym. Rotunda północna pełni funkcję meczetu o nazwie Kurtuluş Camii.

Pod budynkami znajduje się zespół podziemny - spiralne rampy z obu rotund schodzą w głąb ziemi, gdzie dochodzą do korytarza łączącego je z bazyliką. Ponadto istnieje kilka podziemnych komór oraz odnóg głównego korytarza.

Dokładna data powstania świątyni nie jest znana, ale jej styl oraz wykorzystane technologie budowlane wskazują na I połowę II wieku n.e. Wykorzystanie czerwonej cegły, unikalne na terenie Azji Mniejszej, ale powszechnie stosowane wówczas na Półwyspie Apenińskim, świadczy o tym, że architekt przybył z daleka. Olbrzymie wymiary kompleksu oraz sprowadzenie architekta rzymskiego wskazują na bardzo zamożnego sponsora, a najbardziej prawdopodobnym kandydatem jest sam cesarz Hadrian, znany z entuzjastycznego podejścia do kultu bóstw egipskich.

Za czasów wczesnego chrześcijaństwa bazylika spłonęła i nigdy nie została odbudowana. Natomiast w V wieku w jej wnętrzu zbudowano kościół pod wezwaniem świętego Jana. Jego wnętrze arkady podzieliły na nawę główną i dwie nawy boczne. Wschodnia ściana świątyni została zburzona, a w jej miejscu postawiono absydę. Ten kościół został najprawdopodobniej zniszczony podczas najazdu arabskiego generała o imieniu Maslamah ibn Abd al-Malik, który splądrował miasto w latach 716-717, w ramach kampanii mającej na celu podbój Konstantynopola.

Prace archeologiczne na terenie Czerwonej Bazyliki są prowadzone od 1906 roku, pod kierunkiem Niemieckiego Instytutu Archeologicznego. Renowacją została objęta sama świątynia (w 2006 roku) oraz południowa rotunda (w latach 2006-2009).

Informacje praktyczne

Wstęp na teren Czerwonej Bazyliki jest płatny (5 TL). Obiekt jest otwarty dla zwiedzających w godzinach od 8:00 do 17:00. Przy obiekcie znajduje się parking, za który w 2012 roku nie pobierano opłat.

Uwaga: od 2013 roku Czerwona Bazylika przechodzi renowację i jest zamknięta dla zwiedzających.

Położenie

Czerwona Bazylika położona jest w Bergamie przy ulicy Kınık Caddesi, u podnóża Akropolu Pergameńskiego.