Czasami redakcja TwS dociera w zakątki Turcji, które na zdjęciach nie wyglądają ciekawie, natomiast kryją w sobie niezmiernie intrygującą historię. Takim właśnie miejscem jest Sultantepe - starożytny kopiec będący pozostałością po czasach dominacji asyryjskiej, wznoszący się nad rozległą równiną w pobliżu miasta Şanlıurfa.

Zarys historii

Wysoki na około 50 metrów kopiec skrywa w sobie ślady osadnictwa z epoki brązu i żelaza, chociaż najwcześniejsze warstwy nie zostały jeszcze dokładnie zbadane przez archeologów. Najlepiej poznane warstwy datowane są na VIII i VII wiek p.n.e. czyli na okres panowania asyryjskiego w północno-zachodniej Mezopotamii. Miasto zostało porzucone pod koniec okresu neo-asyryjskiego. Odpowiedzialnością za jego zniszczenie obarcza się Scytów i Babilończyków, którzy w 610 roku p.n.e. najechali także pobliski Harran.

W okresie nowobabilońskim i achmenidzkim (perskim) Sultantepe nie było zamieszkane, osadnicy pojawili się tam ponownie w czasach hellenistycznych i rzymskich. Z okresu hellenistycznego zachowały się ślady budynków mieszkalnych. W czasach rzymskich osadnictwo ograniczało się do obszaru leżącego u podnóży kopca. Obecnie tuż przy kopcu Sultantepe położona jest skromna wioska Sultantepe Köyü.

Wielu badaczy utożsamia Sultantepe z asyryjskim miastem Huzirina, chociaż co do tej identyfikacji nie panuje powszechna zgoda. Na to, że Sultantepe było faktycznie Huziriną wskazują zapisy na znalezionych w tym miejscu tabliczkach, ale z drugiej strony Huzirina, według kronik królewskich z Asyrii miała leżeć zaledwie o jeden dzień marszu na zachód od Nisibis (obecnie Nusaybin), tymczasem Sultantepe oddalone jest aż o 220 km od tego miasta.

Prace archeologiczne

Wykopaliska na terenie Sultantepe zostały przeprowadzone w latach 1951-1952, połączonymi siłami Muzeum Archeologicznego w Ankarze oraz Brytyjskiego Instytutu Archeologicznego. Zespołem kierowali Seton Lloyd i Nuri Gökçe. W trakcie prac udało się zidentyfikować pozostałości kilku świątyń, w których czczone były asyryjskie bóstwa: Zababa, Baba, Isztar oraz sumeryjski bóg Księżyca - Sin. Znaleziono także pozostałości monumentalnej bramy w postaci ogromnych bazaltowych kolumn. Przez ten portyk wierni wchodzili na szczyt wzgórza, gdzie stały najważniejsze budowle publiczne, otoczone wysokim murem.

Najważniejszym odkryciem archeologicznym z Sultantepe okazał się skarb w postaci glinianych tabliczek zawierających rozmaite teksty z czasów asyryjskich. W sumie znaleziono tych tabliczek około 600. Zawierają one teksty matematyczne, ekonomiczne, medyczne oraz religijne - hymny, modlitwy, przepowiednie. Bardzo cenne okazały się także fragmenty tekstów literackich, wśród których zidentyfikowano długie sekcje słynnego Eposu o Gilgameszu. Ciekawostką są tabliczki używane przez uczniów, zawierające ćwiczenia językowe z mnóstwem błędów ortograficznych.

Niestety, od lat 50-tych XX wieku nie zostały podjęte kolejne prace archeologiczne. Dużą przeszkodą w dogłębnym zbadaniu kopca jest głęboka na 7 metrów warstwa osadów z późniejszego okresu historii.

Informacje praktyczne

Najciekawsze znalezisko czyli tabliczki odkopane w Sultantepe znajdują się obecnie w Muzeum Cywilizacji Anatolijskich w Ankarze i tam należy się udać, jeżeli interesują Was dawne dokumenty. Natomiast sam kopiec Sultantepe to miejsce, które może przyciągnąć jedynie największych fanatyków historii starożytnej. Właściwie nie ma na nim wiele do zobaczenia, chociaż erozja wzgórza odkryła bazy asyryjskich bazaltowych kolumn. Na terenie wzgórza można również wypatrzyć fragmenty narzędzi kamiennych, naczyń ceramicznych i kamiennych steli z ledwo widocznymi inskrypcjami.

Bibliografia

1. Bryce, Trevor, The Routledge Handbook of The Peoples and Places of Ancient Western Asia, Londyn, 2009
2. Finkelstein, Jacob J., Assyrian Contracts from Sultantepe, w: Anatolian Studies, vol. 7, 1957
3. Gurney, Oliver Robert, The Sultantepe tablets: A preliminary note, w: Anatolian Studies, vol. 2, 1952
4. Lloyd, Seton, Sultantepe. Part II. Post-Assyrian Pottery and Small Objects Found by the Anglo Turkish Joint Expedition in 1952, w: Anatolian Studies, vol. 4, 1954