Wyobraźcie sobie pięknie położone na wznoszącym się nad wodami Morza Śródziemnego klifie doskonale zachowane pozostałości budowli antycznych. Dodajcie do tego największą odkrytą w regionie śródziemnomorskim Turcji mozaikę rzymską, która ma aż 150 metrów kwadratowych, otaczającą antyczny basen. Nie zapomnijcie o imponujących murach obronnych i górującym nad całością akropolu. Brzmi ciekawie, prawda? Zapewne przypuszczacie, że opisywane miejsce jest celem wielu wycieczek z niedalekiej Alanyi - wszak to zaledwie 70 km jazdy po dobrej drodze, cóż to jest w porównaniu z wycieczką do Pamukkale czy nawet Anamuru? Tymczasem mamy dla Was dobrą wiadomość - do Antiochii ad Cragum, bo o niej jest tu mowa, nie dociera prawie nikt. Najprawdopodobniej, jeżeli zdecydujecie się na ekspedycję do tego antycznego miasta, Waszymi towarzyszami zwiedzania będzie jedynie stadko kóz oraz pilnujący ich pasterz.

Zarys historii

Miasto znane jako Antiochia ad Cragum było również nazywane Antiochetta lub Antiochia Parva. Nazwa wywodzi się, podobnie jak w przypadku innych Antiochii, od imienia hellenistycznego władcy - Antiocha IV, noszącego przydomek Epifanes, panującego nad państwem utworzonym przez dynastię Seleucydów. Określenie 'ad Cragum' wyróżnia opisywaną tu Antiochię od innych miast o tej nazwie i pochodzi od góry Cragus (Kragos), na zboczach której zostało zbudowane.

Antiochia ad Cragum została założona około 170 roku p.n.e. Wiadomo, że na początku I wieku p. n.e. miasto służyło jako baza dla groźnych cylicyjskich piratów, którzy byli postrachem kupców w tej części basenu Morza Śródziemnego. Kres pirackiemu procederowi położył słynny rzymski dowódca, Pompejusz Wielki, który w 67 roku p.n.e. pokonał rozbójników w bitwie morskiej nieopodal Korakesion (czyli obecnej Alanyi). Od I wieku n.e. zarówno miasto, jak i cała Cylicja, zostały wcielone bezpośrednio do Imperium Rzymskiego.

W okresie bizantyjskim Antiochia miała rangę biskupstwa i znane są imiona pięciu urzędujących w niej biskupów. Brali oni udział w kolejnych odbywających się na terenie Bizancjum soborach, od soboru nicejskiego I w 325 roku do soboru konstantynopolitańskiego IV w 880 roku. W XII wieku miasto należało do Ormiańskiego Królestwa Cylicji, a w 1332 roku zdobyli ją rycerze Zakonu Maltańskiego. Ostatecznie, w XV wieku, cały region Cylicji wraz z Antiochią znalazł się pod rządami sułtanów osmańskich.

Prace archeologiczne

Od 2005 roku badania i prace wykopaliskowe na terenie Antiochii ad Cragum prowadzą naukowcy z amerykańskiego uniwersytetu Nebraska–Lincoln. W 2012 roku światowe media zelektryzowała wiadomość o znalezieniu w Antiochii ogromnej mozaiki przedstawiającej geometryczne wzory, datowanej na okres rzymski. Otacza ona basen należący niegdyś do kompleksu łaźni i stanowi dowód na znaczące wpływy kultury rzymskiej w tym regionie Azji Mniejszej.

Zwiedzanie

Antiochia ad Cragum została zbudowana na zboczu górskim, tuż obok stromych klifów schodzących prosto do Morza Śródziemnego. Pomiędzy wychodzącymi w wody morskie cyplami znajdował się niegdyś potężny port należący do miasta - źródło jego potęgi i dawna kryjówka piratów.

Nad portem, na jednym z pozornie niedostępnych półwyspów, widoczne są mury obronne, należące do dawnej twierdzy. Została ona najprawdopodobniej wzniesiona w czasie, gdy miasto znajdowało się pod kontrolą Ormiańskiego Królestwa Cylicji. Na sąsiednim cyplu znaleziono natomiast pozostałości nekropolii. Teren twierdzy i nekropolii jest bardzo trudno dostępny i osobom nieprzygotowanym do wspinaczki polecamy podziwianie tej części antycznego miasta ze wzgórza, na którym znajdują się pozostałości akropolu miejskiego.

Najciekawsza naszym zdaniem część Antiochii ad Cragum położona jest niedaleko drogi dojazdowej, przy której można zaparkować samochód. Z samej dogi dobrze widoczne są pozostałości łaźni rzymskich i z tego miejsca rozpoczyna się zwiedzanie. Przed termami widoczny jest niedawno odkryty basen, wokół którego znaleziono słynną mozaikę. Niestety samej mozaiki zobaczyć nie można - została ona zakryta piaskiem po zakończonym sezonie wykopaliskowym, co ma na celu jej ochronę.

Dalej należy podążać w kierunku południowo-zachodnim, kierując się do dobrze widocznego wzgórza akropolu. Po drodze mijamy ulicę kolumnadową oraz pozostałości gimnazjonu i bazyliki. Teren jest tu często podmokły. Im bliżej do akropolu, tym ścieżka staje się bardziej stroma i zarośnięta przez gęstą roślinność. Podejście na sam akropol może stanowić wyzwanie, trzeba wspinać się po skałkach i uważać pod nogi.

Wysiłek wynagrodzą nam zarówno ciekawe zabudowania na akropolu, jak i wspaniałe widoki na wybrzeże Morza Śródziemnego, zwłaszcza na port Antiochii oraz cyple, na których stoi ormiańska twierdza oraz pozostałości starożytnej nekropolii.

Po powrocie w okolice łaźni rzymskich można skierować się na wschód, gdzie widoczne są fragmenty antycznej świątyni oraz pas murów obronnych, w których zachowały się pozostałości bramy miejskiej.

Informacje praktyczne

Teren Antiochii ad Cragum nie jest ogrodzony, a za zwiedzanie nie są pobierane opłaty. Jest to obszar, na którym ciągle dokonywane są nowe znaleziska archeologiczne. Pamiętajmy, żeby nie przeszkadzać badaczom przy pracy. Z drugiej strony w okolicy spokojnie pasą się kozy, ale wystraszone wizytą turystów mogą się spłoszyć i niespodziewanie wyskoczyć zza skały.

Podczas zwiedzania nie należy spodziewać się wytyczonych ścieżek i tablic informacyjnych - trzeba nastawić się na przejście przez obszar podmokły, przedzieranie się przez gęste krzaki i wspinaczkę po skałkach. Warto pamiętać o dobrych butach trekkingowych i ubraniu chroniącym nogi.