Na samym końcu półwyspu, na którym położone jest Side, znajdują się ruiny trzech świątyń antycznych oraz bazyliki chrześcijańskiej. Jedna z tych świątyń, poświęcona Apollinowi, stała się najbardziej rozpoznawalnym symbolem miasta, chętnie odwiedzanym przez turystów, fotografujących się na tle ruin. Niestety w 2013 roku wstęp na teren świątyń został poważnie ograniczony przez wprowadzenie opłat za wizytę w tym niezwykłym miejscu.

Świątynia Apollina

Najlepiej zachowana z grupy świątyń poświęcona była Apollinowi, greckiemu bogowi piękna, światła, patronowi sztuki i przewodnikowi muz. Na niektórych monetach z Side widoczna jest postać Apollina stojącego przed jego świątynią.

Z architektonicznego punktu widzenia świątynia jest perypterem czyli budowlą, którą otacza pojedyncza kolumnada. W przypadku świątyni Apollina kolumnada została wykonana w porządku korynckim. Na dłuższych bokach budynku znajdowało się oryginalnie po 11 kolumn, a na bokach krótszych - po 6 kolumn.

Stylobat, czyli górna powierzchnia podstawy świątyni, dźwigająca całą konstrukcję, ma wymiary około 16 na 30 metrów. Pięć stojących obecnie kolumn zostało wzniesionych w ramach prac rekonstrukcyjnych przeprowadzonych w latach 80-tych XX wieku pod kierownictwem profesora Inana. Znajdujący się nad nimi fryz przedstawia głowy meduz.

Świątynia Ateny

O wiele skromniejsze od świątyni Apollina są pozostałości świątyni Ateny - greckiej bogini mądrości, sztuki oraz sprawiedliwej wojny. W czasach starożytnych wybierano ją często na patronkę miast, tak stało się także w Side.

Również ta budowla była perypterem w porządku korynckim, a jej stylobat miał wymiary 18 na 35 metrów, co oznacza, że w czasach świetności świątynia Ateny przewyższała tą poświęconą Apollinowi. Wzdłuż jej dłuższych boków znajdowało się niegdyś po 13 kolumn, a wzdłuż krótszych - po 6 kolumn.

Wygląd budowli w okresie jej świetności można odtworzyć na podstawie monet bitych w Side. Ukazywały one Atenę trzymającą w dłoniach model jej świątyni. Zarówno świątynia Ateny, jak i Apollina powstały w II połowie II wieku n.e.

Bazylika chrześcijańska

Za świątyniami Apollina i Ateny stoją pozostałości bazyliki z V wieku n.e. Kościół został wzniesiony na fundamentach dawnych świątyń, a następnie opuszczony z nieznanych powodów. Budowla posiadała nawę główną, dwie nawy boczne oraz dziedziniec (atrium). Obszar wyznaczony przez atrium bazyliki obejmował zarówno świątynię Apollina, jak i Ateny, co daje wyobrażenie o ogromnych wymiarach tej chrześcijańskiej świątyni.

W nawie głównej zbudowano w VIII-IX wieku mniejszy kościół, który w dobrym stanie zachował się do naszych czasów.

Świątynia Mena

Zupełnie inną w charakterze budowlą była świątynia poświęcona Menowi, anatolijskiemu bóstwu księżyca. Jest to półkolista sala kultowa czyli cella, przed którą stała platforma stanowiąca podstawę westybul (przedsionek) z kolumnadą. Do świątyni prowadziły schody paradne. Powstanie świątyni Mena datowane jest na III wiek n.e.

Informacje praktyczne

Po krótkim i najwyraźniej nieudanym eksperymencie w 2013, polegającym na wprowadzeniu opłat za wstęp na teren antycznych świątyń, w 2014 roku zlikwidowano budkę biletową i każdy może za darmo zwiedzać te budowle.