Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola

Współrzędne GPS: 41.006255, 28.974740
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola

Położenie w mieście: 

Podczas prac renowacyjnych prowadzonych w Muzeum Sztuki Tureckiej i Islamskiej, czyli dawnym Pałacu Ibrahima Paszy w Stambule, dokonano niezwykłego odkrycia. Renowację przeprowadzono w okresie od października 2012 do października 2014 roku, kiedy to wykopaliska wykonane na parterze muzeum umożliwiły odkrycie sklepionej konstrukcji. Kiedyś należała ona do zachodniej strony hipodromu w Konstantynopolu. Po pracach konserwatorskich przeprowadzonych przez ekspertów z Centralnego Laboratorium Restauracji i Konserwacji w Stambule ruiny stały się częścią ekspozycji muzealnej.

Pierwszy hipodrom w tym miejscu powstał przed przemianowaniem miasta Bizancjum na Konstantynopol. W 203 n.e. cesarz Septymiusz Sewer odbudował miasto i nakazał wybudować arenę wyścigów rydwanów. Jednak pozostałości hipodromu, które można dziś oglądać, sięgają czasów cesarza Konstantyna Wielkiego, który zdecydował się przenieść siedzibę stolicy cesarstwa z Rzymu do Bizancjum. Chociaż nie ma archeologicznych dowodów na poparcie tego twierdzenia, powszechnie przyjmuje się, że nowy hipodrom powstał podczas kompleksowego programu odbudowy miasta w latach 330-337 n.e.

Hipodrom w Konstantynopolu był torem wyścigowym w kształcie litery U, o długości około 429 metrów i szerokości 119 metrów. Łączną pojemność trybun szacuje się na 30 000 widzów. Kathisma (Cesarska Loża) znajdowała się po wschodniej stronie toru, ponieważ można było się do niej dostać bezpośrednio z Wielkiego Pałacu. Sphendone, czyli zakrzywiona trybuna o konstrukcji w kształcie litery U stała na południowym krańcu hipodromu. Jej dolna część zachowała się do naszych czasów i można ją zobaczyć od strony ulicy Nakilbent.

Konstrukcja zwana spiną została wzniesiona na środku hipodromu, aby oddzielić tory wyścigowe. Miała ona około dwóch metrów szerokości i trzy lub cztery metry wysokości. Aż do ośmiu rydwanów ciągniętych przez cztery konie każdy rywalizowało na torze wyścigowym hipodromu, okrążając spinę. Pierwotnie zdobiły ją liczne pomniki i posągi, o których wspominają kroniki z okresu bizantyjskiego. Jednak dziś można zobaczyć tylko trzy z nich: Kolumnę Wężową, Obelisk Teodozjusza i Obelisk Konstantyna VII.

Przez cały okres rzymski i bizantyjski (wschodniorzymski) hipodrom pozostawał społecznym centrum miasta. Była to arena, na której rywalizowały znane kluby wyścigowe, w tym stronnictwa Niebieskich i Zielonych. Ich rywalizacja doprowadziła nawet do krwawego wydarzenia znanego jako powstanie Nika z 532 roku, w którym zginęło około 30 tysięcy ludzi. Nawet rozwój chrześcijaństwa nie przerwał wyścigów na hipodromie, które odbywały się aż do XIII wieku.

Na północnym krańcu hipodromu znajdowała się konstrukcja zwana Carceres, monumentalna brama umożliwiająca wjazd i wyjazd rydwanów. Jej szczyt był kiedyś ozdobiony brązowymi posągami koni, które później zabrano do Wenecji w wyniku katastrofalnej czwartej krucjaty i splądrowania Konstantynopola w 1204 r. Te cztery pozłacane konie są obecnie znane jako Konie Świętego Marka i można je nadal zobaczyć w Wenecji. W schyłkowych latach cesarstwa, pomiędzy 1261 a 1453 rokiem, Konstantynopol nigdy nie odzyskał dawnej wspaniałości, splądrowany przez rycerzy czwartej krucjaty. Hipodrom także popadł wówczas w ruinę.

Po podboju Konstantynopola przez Turków osmańskich w 1453 roku hipodrom odgrywał rolę największego placu w mieście. Turcy wykorzystywali również hipodrom jako kamieniołom — źródło łatwodostępnych materiałów budowlanych. Stał się znany jako Plac Koński (Atmeydanı) i był świadkiem licznych ceremonii organizowanych przez sułtanów, takich jak ceremonia obrzezania synów sułtana Ahmeda III. Organizowano na nim także wyścigi konne i zawody w rzucie oszczepem. Plac był również niemym świadkiem kilku buntów janczarów. W 1826 roku doszło na nim do rzezi janczarów zbuntowanych przeciwko edyktowi sułtana Mahmuda II, który postanowił rozwiązać ich korpus.

Pierwszą osobą, która przeprowadziła wykopaliska archeologiczne na terenie hipodromu Konstantynopola, był brytyjski zastępca konsula i archeolog Charles Newton. W 1855 roku skupił się on na obszarze wokół Kolumny Wężowej i odkrył inskrypcję, która rzuciła nieco światła na ten artefakt. Wskazywała ona, że kolumna została przywieziona do Konstantynopola ze świątyni Apollina w Delfach.

Wykopaliska na hipodromie były kontynuowane przez brytyjskich żołnierzy, którzy przybyli do miasta w 1865 roku z powodu wojny krymskiej. W tym okresie odnaleziono cokoły Obelisku Teodozjusza i Obelisku Konstantyna VII.

Po dłuższej przerwie badania archeologiczne hipodromu kontynuowali w okresie międzywojennym niemiecki archeolog Theodor Wiegand i szwajcarski uczony Ernest Mamboury. Mamboury poświęcił swoje życie odkrywaniu bizantyjskich budowli Stambułu i mieszkał w tym mieście przez ponad czterdzieści lat, aż do śmierci w 1953 roku. Prace Wieganda i Mambourego miały na celu określenie wielkości i architektury hipodromu.

W tym samym czasie, a dokładniej między 1927 a 1928 rokiem, Stanley Casson, wybitny znawca sztuki i oficer armii brytyjskiej, prowadził badania na zachodnim krańcu hipodromu, w pobliżu ulicy Terzihane. Jego prace były kontynuowane w 1950 roku przez Rüstema Duyurana, który działał w imieniu Muzeum Archeologicznego w Stambule.

W 1993 roku obszar przed meczetem Sułtana Ahmeda został wyrównany, aby zrobić miejsce na budynek pożytku publicznego. Nic dziwnego, że odkryto przy okazji kilka rzędów siedzeń i kolumn z hipodromu. Niestety, po tym odkryciu nie zarządzono wykopalisk archeologicznych. Zamiast tego kolumny i siedziska zostały przeniesione do Muzeum Archeologicznego w Stambule.

Aby zobaczyć podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola, trzeba odwiedzić Muzeum Sztuki Tureckiej i Islamskiej. Muzeum to znajduje się na placu Sultanahmet, którego kształt nadal zachowuje owal starożytnego hipodromu. Muzeum stoi naprzeciwko słynnego meczetu Sułtana Ahmeda (czyli Błękitnego Meczetu). W 2023 roku bilet wstępu kosztował 390 TL, a muzeum było czynne codziennie, w godzinach od 9:00 do 21:00.

Powiązane artykuły: 

Galeria zdjęć: 

Lokalizacja hipodromu w Konstantynopolu, Z Wikipedii, Domena Publiczna
Lokalizacja hipodromu w Konstantynopolu, Z Wikipedii, Domena Publiczna
Miniatura ukazująca procesję na hipodromie, przed sułtanem maszerują tkacze. Osmańska ilustracja z 1582, obecnie przechowywana w Pałacu Topkapı w Stambule
Miniatura ukazująca procesję na hipodromie, przed sułtanem maszerują tkacze. Osmańska ilustracja z 1582, obecnie przechowywana w Pałacu Topkapı w Stambule
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola
Podziemne pozostałości hipodromu Konstantynopola