Druga linia fortyfikacji strzegąca Konstantynopola od strony zachodniej, została wzniesiona za panowania cesarza Teodozjusza II (408-450 r. n.e.). Niedawno odkryta inskrypcja wskazuje, że budowa murów rozpoczęła się nawet wcześniej, za cesarza Arkadiusza (395-408 r. n.e.). Mury oddalone były o około 1,5 km na zachód od wcześniejszej linii fortyfikacji, zbudowanej za czasów Konstantyna Wielkiego.

Wszystkie zdjęcia w artykule otrzymaliśmy od naszego użytkownika Pavvka - serdecznie dziękujemy!

Niedługo po ukończeniu Murów Teodozjusza zostały one poważnie uszkodzone przez dwa trzęsienia ziemi: w 437 i 447 roku. Ich naprawa była błyskawiczna, ponieważ Konstantynopolowi zagrażały wówczas wojska Hunów pod wodzą słynnego Attyli, pustoszące tereny Bałkanów. Przy pomocy stronnictw sportowych mury odzyskały świetność w przeciągu zaledwie 60 dni.

Mury Teodozjusza w Stambule

System umocnień składał się z wież połączonych murami, a wstęp do miasta zapewniały rozmieszczone wzdłuż fortyfikacji bramy. Mury Teodozjusza były podwójne, a pomiędzy umocnieniami zewnętrznymi i wewnętrznymi wykopano fosę. Baszty i wieże umieszczone na obu liniach umocnień uzupełniały się tak, by każdy odcinek murów był jak najlepiej chroniony.

Podstawą systemu obronnego, tworzonego przez Mury Teodozjusza, był mur wewnętrzny, o grubości wynoszącej 5 metrów i wysokości wahającej się od 8 do 12 metrów. Wzdłuż tego muru wznosiło się 96 baszt na planie kwadratu. Mur zewnętrzny, gruby na 10 metrów, strzeżony był przez 96 baszt o podstawie czworokątnej lub półkolistej.

Mury Teodozjusza w Stambule

W Murach Teodozjusza od strony południowej znajdowało się 10 bram, z których połowa przeznaczona była dla wojska, a druga połowa - dla ludności cywilnej. Do naszych czasów zachowały się następujące bramy:

Złota Brama

Dawny łuk triumfalny, rozbudowany i włączony w system fortyfikacji.

Przeczytajcie więcej o Złotej Bramie i twierdzy Yedikule.

Brama Belgradzka

Jej nazwa (tr. Belgrat Kapısı) pochodzi z czasów, kiedy to sułtan osmański Sulejman Wspaniały osadził w jej okolicy rzemieślników, sprowadzonych ze zdobytego przez wojska tureckie w 1521 roku Belgradu. Wcześniej nazywana była Bramą Xylokerkos, od położonego niegdyś w jej pobliżu, poza murami miejskimi, drewnianego amfiteatru.

Brama Belgradzka w Stambule

W 1189 roku, za panowania cesarza bizantyjskiego Izaaka II Angelosa, brama została zamurowana. Powodem tej decyzji była przepowiednia, że właśnie tę bramą przedostanie się do Konstantynopola cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego - Fryderyk I Barbarossa. Cesarz Fryderyk przewodził w tamtym czasie III krucjatą, mającą na celu odzyskanie Jerozolimy, a jej trasa wiodła przez Węgry, Bułgarię i Azję Mniejszą. Cesarz do Konstantynopola nie wjechał, a podczas krucjaty stracił życie, tonąc w rzece Göksu (Salef).

Pomimo nieziszczenia się przepowiedni, brama pozostała zamurowana aż do 1346 roku, później otwarto ją na okres około 100 lat, a następnie ponownie zamurowano podczas przygotowań do oblężenia miasta przez Mehmeda Zdobywcę w 1453 roku. Konstantynopol został wówczas zdobyty przez wojska tureckie, a brama została zamurowana aż do 1886 roku. Z tego powodu jej nazwa osmańska początkowo brzmiała Zamknięta Brama (tr. Kapalı Kapı).

Brama Belgradzka w Stambule

Brama wraz ze znajdującymi się po jej bokach wieżami mierzy 12 metrów szerokości i 20 metrów wysokości. Sam otwór, którym obecnie odbywa się ruch samochodowy, ma szerokość około 5 metrów.

Brama Srebrna

Brama Srebrna (tr. Silivri Kapısı) nazywana również Wiosenną kończy dobrze zachowany fragment umocnień o długości 680 metrów. Na tym odcinku przetrwało aż 13 baszt wewnętrznych. Brama w czasach bizantyjskich nazywała się Porta ton Pigi - z powodu sąsiedztwa świątyni i klasztoru Zoodochos Pigi (Życiodajnego Źródła).

Brama Srebrna w Stambule

Brama stoi pomiędzy wieżami o siedmiokątnych podstawach, które zostały mocno przebudowane w czasach późnego Bizancjum. Wieża południowa posiada inskrypcję datowaną na 1439 rok, upamiętniającą jej renowację za czasów panowania Jana VIII Paleologa. Łuk bramy został wymieniony za czasów osmańskich. W 1998 roku odkryto pod bramą piwnicę z reliefami oraz nagrobkami pochodzącymi z IV i V wieku n.e.

Brama Srebrna zasłynęła tym, że wjechał przez nią po odbiciu Konstantynopola od łacinników generał Aleksy Strategopulos - dowódca sił cesarza nicejskiego Michała VIII Paleologa.

Obecna turecka nazwa bramy pochodzi od miasta Selymbria (obecnie Silivri), położonego na zachód od Stambułu. Zostało ono założone jako grecka kolonia, a obecnie jego nazwa kojarzy się z największym w Europie i najnowocześniejszym w Turcji kompleksem więziennym.

Brama Mevlevihane

Do tej bramy prowadzi dobrze zachowany odcinek murów, mający 900 metrów długości. Brama Mevlevihane jest najlepiej zachowana ze wszystkich bram w Murach Teodozjusza, a ponadto zachowała się w stanie prawie niezmienionym od V wieku n.e.

Brama Mevlevihane w Stambule

Brama Mevlevihane (tr. Yeni Mevlevihane Kapısı) posiadała w historii wiele nazw: Brama Rhegion (od nazwy przedmieścia - obecne Küçükçekmece), Brama Rhousios (od Stronnictwa Czerwonych - jednego z ugrupowań skupiających fanów wyścigów rydwanów na Hipodromie) oraz Brama Myriandrion lub Polyandrion (z powodu bliskości cmentarza).

Brama Armatnia

W czasach Bizancjum brama ta nazywana była Bramą świętego Romana - z powodu pobliskiego kościoła pod tym wezwaniem. To druga największa, po Złotej Bramie, brama w Murach Teodozjusza.

W języku tureckim znana jest jako Brama Armatnia (tr. Topkapı Kapısı), ponieważ podczas ostatecznego oblężenia Konstantynopola przez wojska osmańskie w 1453 roku naprzeciwko tej bramy umieszczono potężne działo nazywane Bazyliką, które zostało zbudowana przez węgierskiego inżyniera Urbana (Orbana). Przy tej bramie zginął w walce ostatni cesarz bizantyjski - Konstantyn XI Paleolog.

Brama Armatnia w Stambule

Brama Adrianopolska

Oryginalna nazwa bramy brzmiała Brama Charisius i pochodziła od pobliskiego klasztoru, którego fundator nosił imię Charisius. Tą bramą wjechał do zdobytego Konstantynopola sułtan Mehmet Zdobywca. Obecnie brama znana jest jako Brama Adrianopolska (tr. Edirnekapı).

Brama Adrianopolska w Stambule

Na końcu Murów Teodozjusza znajduje się Pałac Porfirogenetów (tr. Tekfur Sarayı) zbudowany znacznie później, bo dopiero w XIII wieku.