Most Galata

Współrzędne GPS: 41.020096, 28.973167

Położenie w mieście: 

Most Galata (Galata Köprüsü) łączy dwie europejskie dzielnice Istanbulu, przedzielone przez cieśninę Złoty Róg.

Wędkarze na Moście Galata


Historia


Najstarszy most wzniesiony nad wodami Złotego Rogu, o którym wspominają źródła historyczne, został zbudowany w VI wieku n.e., za panowania cesarza Justyniana I Wielkiego. Kolejnym mostem, często wspominanym przez historyków, była konstrukcja stworzona z połączonych statków armii ottomańskiej w 1453 roku, która przyczyniła się do zdobycia Konstantynopola przez Turków pod wodzą Mehmeta Zdobywcy.

Bardzo poważne plany zbudowania mostu przez Złoty Róg powstały w latach 1502-1503, kiedy to sułtan Bajazyd II zlecił stworzenie projektu samemu Leonardo da Vinci. W rezultacie powstał, nigdy nie zrealizowany w praktyce, projekt mostu długiego na 240, a szerokiego na 24 metry. Niestety nowatorskie rozwiązanie technologiczne nie spotkało się z aprobatą sułtana i aż do XIX wieku transport przez cieśninę odbywał się jedynie za pomocą łodzi.

Zmierzch na Moście Galata

W początkach XIX wieku sułtan Mahmud II zrealizował konstrukcję mostu pomiędzy Azapkapı a Unkapanı, który spiął w końcu na stale dwa brzegi Złotego Rogu. Most nazwano jakże słusznie Hayratiye (Dobrodziejstwo). Oficjalne otwarcie nastąpiło 3. września 1836 roku. Był to most pontonowy o szacunkowej długości przeszło 500 metrów.

Pierwszy most zlokalizowany u ujścia zatoki do Bosforu powstał w 1845 roku z inicjatywy Valide Sultan czyli matki sułtana Abdülmecida. Nazywano go Cisr-i Cedid lub Nowy Most, a most Hayratiye przemianowano oczywiście na Cisr-i Atik (Stary Most). Wszystkim narzekającym na płatne autostrady wyjaśniamy, że przeprawa przez most była płatna, po trzydniowym okresie promocyjnym, kiedy to można było korzystać z niego za darmo. Zwolnione od opłaty były jedynie siły wojskowe, policyjne, strażacy i duchowieństwo. Pozostali chętni wnosili opłatę, zwaną mürüriye, która była pobierana aż do 1930 roku.

Panorama Mostu Galata

Opłata pozostała niezmieniona, natomiast mosty zmieniały się w międzyczasie trzykrotnie. Pierwotny most został zastąpiony drugim mostem drewnianym podczas prac upiększających Istanbul przed wizytą Napoleona III w 1863 roku. Trzeci most - co istotne w jego dalszej historii - pontonowy, zbudowany przez firmę brytyjską, został ukończony w 1875 roku. Kosztował wówczas 105 tysięcy złotych lirów. W 1912 roku został odholowany w górę cieśniny, gdzie zastąpił rzeczywiście już stary i podniszczony most Cisr-i Atik.

Czwarty most Galata zbudowała 1912 roku niemiecka firma MAN AG za zawrotną kwotę 350 tysięcy złotych lirów. Ów most, długi na 466 metrów przetrwał najdłużej, bo aż do 1992 roku, kiedy to został poważnie uszkodzony przez pożar. Na jego miejsce powstał obecny, piąty już w tej lokalizacji most, zbudowany tym razem przez firmę turecką. Ukończony w grudniu 1994 roku, łączy ze sobą istanbulskie dzielnice Karaköy oraz Eminönü.

Powrót do spisu treści


Liczby i fakty


Most Galata jest mostem zwodzonym. Jego długość to 490 metrów, a główne przęsło ma rozpiętość 80 metrów. Szeroki na 42 metry most mieści po trzy pasy ruchu kołowego plus chodnik dla pieszych w każdym kierunku.

Widok na Bazar Egipski z Mostu Galata

Niedawno dobudowano na nim tory tramwajowe, co pozwoliło tramwajom dojeżdżać spod przedmieść w okolicach lotniska Atatürka aż w pobliże Pałacu Dolmabahçe. Obecnie jest to jeden z niewielu mostów zwodzonych na świecie, które posiadają elektryczną trakcję tramwajową.

Konstrukcja mostu wspiera się na 114 filarach o wysokości 18 metrów. Cztery otwierające się skrzydła ważące 5000 ton umożliwiają statkom zawijanie do portów nad Złotym Rogiem.

Powrót do spisu treści


Znaczenie i wizerunek


Oprócz oczywistej funkcji komunikacyjnej, Most Galata posiadał od dawna znaczenie metaforyczne, spinając ze sobą dwie odmienne części Istanbulu: tradycyjny ośrodek władzy sułtańskiej na Sultanahmet oraz świeckie centrum potęgi finansowej skupiającej się w dzielnicach Galata, Beyoğlu, Şişli i Harbiye, któe były zamieszkiwane w dużej mierze przez obcokrajowców i nie-muzułmanów.

Wizerunek Mostu Galata pojawia się ponadto na wielu obrazach oraz w filmach, jako tło sytuacji romantycznych i nastrojowych.

Tramwaje na Moście Galata

Powrót do spisu treści