Yazılıkaya

Współrzędne GPS: 40.025421, 34.632259

Region: 

Skalne sanktuarium Yazılıkaya to największe znane hetyckie miejsce kultu religijnego na świeżym powietrzu. Jego główne części to dwie galerie umiejscowione w skalnych korytarzach. Były one niegdyś odgrodzone od świata zewnętrznego kompleksem budynków o charakterze świątynnym, z którego zachowały się do naszych czasów jedynie fundamenty oraz zarys ścian. Dwunastu bogów podziemi z Galerii A w Yazılıkaya Dwunastu bogów podziemi z Galerii A w Yazılıkaya

Obchody religijne ku czci głównych bóstw Hetytów - Teszuba i Hebat - odbywały się pod dachem Wielkiej Świątyni na terenie Hattuşaş. W Yazılıkaya natomiast czczono wszystkich bogów na wolnym powietrzu. W sumie znajdują się tutaj aż 83 portrety, z czego większość w Galerii A. Fundamenty świątyni w Yazılıkaya Fundamenty świątyni w Yazılıkaya

Yazılıkaya, czyli po turecku 'zapisany kamień', służyło jako miejsce obchodów religijnych, świętujących, przykładowo, nadejście nowego roku każdej wiosny. Większa z galerii, nazywana komorą A, jest ozdobiona bóstwami z huryckiego panteonu wyrzeźbionymi w ścianach skalnych. Imiona bogów zostały zapisane luwijskimi hieroglifami nad ich głowami. Główna scena przedstawia boga burzy Teszuba oraz boginię słońca Hebat.

Relief przedstawiający boga Teszuba i boginię Hebat - Galeria A w Yazılıkaya Relief przedstawiający boga Teszuba i boginię Hebat - Galeria A w Yazılıkaya

Jednakże największy rozmiarami jest relief z podobizną króla hetyckiego Tudhaliyę IV, za którego panowania w końcu XIII wieku p.n.e. powstało sanktuarium Yazılıkaya.

Relief króla Tudhaliyi IV - Galeria A w Yazılıkaya

Relief króla Tudhaliyi IV - Galeria A w Yazılıkaya

Do mniejszej Galerii B wiedzie wąskie przejście pomiędzy skałami. Przed wejściem należy ponoć poprosić o pozwolenie uskrzydlonego demona o głowie lwa, strzegącego wstępu.

Wejście do Galerii B i demon go strzegący - Yazılıkaya Wejście do Galerii B i demon go strzegący - Yazılıkaya

Ta komora pełniła najprawdopodobniej funkcję kaplicy upamiętniającej króla Tudhaliyę IV, którą zadedykował mu syn - Suppiluliuma II. Zachowane w tej galerii reliefy skalne są generalnie w lepszej kondycji niż reliefy z Galerii A. Zawdzięczamy to ich długotrwałemu pogrzebaniu pod warstwą ziemi.

Dwunastu bogów podziemi w Galerii B w Yazılıkaya Dwunastu bogów podziemi w Galerii B w Yazılıkaya

Zobaczyć tu można relief przedstawiający procesję dwunastu bogów świata podziemnego, podobny do reliefu z większej galerii. Na przeciwnej ścianie znajduje się ciekawy relief w kształcie miecza, którego rękojeść tworzą sylwetki czterech lwów. Rękojeść zakończona jest głowicą w kształcie głowy bóstwa. Prawdopodobnie należy ona do Nergala - boga świata podziemnego.

Relief przedstawiający boga podziemi Nergala w Galerii B  - Yazılıkaya

Relief przedstawiający boga podziemi Nergala w Galerii B - Yazılıkaya

Po lewej stronie tego reliefu znajduje się portret króla hetyckiego Tudhaliyi IV w objęciach boga Szarrumy, syna Teszuba, osobistego opiekuna władcy. Nisze wydrążone w ścianach komory być może służyły jako miejsce umieszczania darów.

Bóg Szarruma obejmuje króla Tudhaliyę IV - Galeria B w Yazılıkaya Bóg Szarruma obejmuje króla Tudhaliyę IV - Galeria B w Yazılıkaya

Informacje praktyczne:

Reliefy w obu galeriach są dobrze widoczne przy czystym powietrzu w godzinach południowych, między 11:00 a 13:00, kiedy słońce oświetla ściany sanktuarium pod właściwym kątem.

Służące bogów - Kulitta i Ninatta - Galeria A w Yazılıkaya Służące bogów - Kulitta i Ninatta - Galeria A w Yazılıkaya

Godziny otwarcia: od 9:00 do 17:00. Cena biletu w 2011 roku wynosiła 5 TL - jest to ten sam bilet, który kupuje się przed wstępem do Hattuşaş, więc należy go zachować. W praktyce w Yazılıkaya nikt nie sprawdza, czy wykupiliśmy bilet.

Plan sanktuarium oraz rekonstrukcja świątyni w Yazılıkaya

Plan sanktuarium oraz rekonstrukcja świątyni w Yazılıkaya

Yazılıkaya została w 1986 roku, wraz z Hattuşaş, wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Panorama Yazılıkaya Panorama Yazılıkaya

Dojazd: 

Samochodem - jadąc trasą z Ankary na wschód, w kierunku na Çorum, należy skręcić w prawo (na południowy-wschód) około 180 kilometrów za Ankarą, kierując się na Yozgat. Jadąc dalej, po 25 kilometrach dojeżdża się do Boğazkale.

Transportem publicznym - należy dojechać autokarem z Ankary do Sungurlu, a następnie dolmuszem z Sungurlu do Boğazkale. W weekendy może się okazać, że jedynym środkiem transportu z Sungurlu jest taksówka.

Odległość od centrum Boğazkale do Yazılıkaya wynosi około 2 km w kierunku wschodnim.