Muzeum Wojskowe w Çanakkale (tr. Askeri Müze) mieści się przy południowym końcu nabrzeża, na terenie strefy wojskowej. Placówka znana jest również pod znacznie dłuższą nazwą jako Muzeum Dowództwa Marynarki Wojennej Cieśniny Dardanele (tr. Çanakkale Boğaz Komutanliği Deniz Müzesi) - pozostańmy jednak przy krótszej wersji. Muzeum zostało założone w 67. rocznicę zwycięstwa morskiego marynarki osmańskiej z dnia 18. marca 1915 roku.

Na terenie parkowym zgromadzono wzdłuż zacienionych drzewami alejek, wiele eksponatów z czasów I wojny światowej. Można tu obejrzeć miny morskie produkcji m.in. tureckiej, rosyjskiej i amerykańskiej, jak również działa oraz kotwice.

Największą, dosłownie i w przenośni, atrakcją tej części muzeum są pozostałości okrętu podwodnego UB-46. Okręt został skonstruowany w Bremie (Niemcy) i wodowany w 1915 roku. Ponieważ podczas I wojny światowej Niemcy i Imperium Osmańskie byli sojusznikami, okręt otrzymał zadanie patrolowania wód w okolicach Stambułu. W trakcie 6 miesięcy zatopił cztery statki, w tym brytyjski parowiec Huntaral i rosyjski okręt Meleni.

W grudniu 1916 roku, podczas piątego patrolu, UB-46 trafił na minę na Morzu Czarnym, niedaleko wejścia do cieśniny Bosfor i zatonął. Szczątki okrętu zostały odnalezione w 1933 roku w wodach w pobliżu wsi Akpinar. Obecnie stanowią atrakcję Muzeum Wojskowego.

Pozostałe ekspozycje muzealne, dostępne za okazaniem biletów wstępu to: replika okrętu Nusret, Biblioteka Kampanii Gallipoli, Galeria Zdjęć i Obrazów oraz twierdza Çimenlik.

Replika okrętu - stawiacza min Nusret (tr. Nusret Mayın Gemisi)

Stawiacz min Nusret został skonstruowany w stoczni w Kilonii (Niemcy) w 1912 roku. Do floty osmańskiej został przyłączony trzy lata później. W czasie I wojny światowej odegrał ogromną rolę podczas obrony półwyspu Gallipoli przed flotą aliancką.

W skrócie historia tej części kampanii wyglądała następująco: w nocy 8. marca 1915 roku dowódca okrętu Nusret, kapitan Hakki Bey, potajemnie pokierował okrętem na wody przy zatoce Erenköy, gdzie rozłożono 26 min morskich równolegle do linii brzegowej. Alianci wiedzieli o pozostałych minach zabezpieczających cieśninę Dardanele przed atakiem, ale okolice zatoki Erenköy uznawane były za bezpieczne dla manewrów. W ten sposób przygotowana została pułapka dla flotylli okrętów francuskich i brytyjskich.

18. marca wielka flotylla aliancka rozpoczęła skoncentrowany atak, mający na celu uzyskanie drogi morskiej do Stambułu przez cieśninę Dardanele. Podczas manewrów w zatoce Erenköy francuski okręt wojenny Bouvet trafił na minę i zatonął, zabierając ze sobą na dno 600 marynarzy.

Wydarzenie to znacznie podniosło morale tureckich żołnierzy obsługujących działa zlokalizowane na brzegach cieśniny. Wkrótce potem dwa brytyjskie okręty, HMS Irresistible oraz HMS Ocean, także trafiły podczas manewrów na miny w zatoce i zatonęły. Wskutek tego tragicznego bilansu jednego dnia działań wojennych dowództwo Aliantów podjęło decyzję o przerwaniu kampanii morskiej i rozpoczęciu działań lądowych.

Przeczytajcie więcej o kampanii lądowej o półwysep Gallipoli.

Od czasu tych wydarzeń okręt Nusret uznawany był za 'bohatera' kampanii o obronę cieśniny Dardanele. Sława wojenna nie równała się dla okrętu wcześniejszej emeryturze: służył on w tureckiej marynarce wojennej przez 42 lata, aż do 1955 roku.

W 1982 roku stocznia w Stambule zbudowała replikę okrętu Nusret w skali 1 do 1, która została wystawiona na terenie Muzeum Wojskowego w Çanakkale. Na pokładzie tej repliki można obejrzeć zdjęcia i plany przedstawiające historię okrętu.

Może kogoś zastanawiać, dlaczego w muzeum nie udostępniono oryginalnego okrętu-bohatera. Przykro nam to pisać, ale Nusret po przejściu na wojskową emeryturę został kupiony przez prywatnych przedsiębiorców i przekształcony w cywilny frachtowiec. Jako Kaptan Nusret statek służył od 1966 do 1989 roku, kiedy to zatonął w pobliżu portu w Mersinie. To jednak nie koniec jego historii - po 10 latach pod wodą Nusret został wyciągnięty i zakupiony przez władze miasta Tarsus. Od 2008 roku, przekształcony w okręt-muzeum, jest udostępniany zwiedzającym na terenie Tarsus Çanakkale Park. Tak więc, aby odwiedzić oryginalny okręt, trzeba się wybrać na południe Turcji, na wybrzeże Morza Śródziemnego...

Galeria Zdjęć i Obrazów (tr. Resim ve Fotoğraf Galerisi) oraz Biblioteka Kampanii Gallipoli (tr. Çanakkale Savaşları İhtisas Kütüphanesi)

Galeria działa w zbudowanym w 1927 roku gmachu w stylu wczesno-republikańskim. Pierwotnie mieściło się w nim dowództwo twierdzy, a w galerię budynek przekształcono w 1982 roku. Obecnie na parterze wystawione są miny morskie, na pierwszym piętrze - zdjęcia, mundury, broń i sztandary z okresu I wojny światowej, jak również makieta cieśniny Dardanele, a na drugim piętrze - szkice i obrazy autorstwa malarza wojskowego Mehmeta Ali Laga.

W tym samym gmachu mieści się wyspecjalizowana placówka biblioteczna, która powstała w 2002 roku. Zgodnie z rozkazem Dowództwa Cieśniny Dardanele gromadzi dokumenty o bitwie morskiej z 1915 roku, jak również o całej kampanii wojskowej.

Twierdza Çimenlik (Kale-i Sultaniye)

Znacząca część ekspozycji muzealnych mieści się na terenie twierdzy Çimenlik. Została ona zbudowana w XV wieku, wraz z położoną na brzegu europejskim twierdzą Kilitbahir, aby bronić Stambułu przed atakiem ze strony morskiej.

Więcej informacji znaleźć można w artykule o twierdzy Çimenlik.

Informacje praktyczne

Wstęp na teren muzeum położony na świeżym powietrzu, gdzie znajduje się spora część ekspozycji, jest darmowy. Wykupienie biletu wstępu jest konieczne, aby obejrzeć ekspozycje na terenie zamku Çimenlik, wejść na pokład repliki okrętu - stawiacza min oraz do biblioteki.

Ceny biletów wstępu (w 2012 roku) wynosiły: 4 TL dla osoby dorosłej i 1,30 TL dla uczniów. Dodatkowo płatne jest robienie zdjęć (8 TL) i kręcenie filmów (17 TL). Uwaga, na terenie ekspozycji w parku można robić zdjęcia i filmy bez opłat. Obowiązuje natomiast całkowity zakaz fotografowania i filmowania podczas pokazów filmowych na terenie zamku i okrętu.

Część muzeum położona na świeżym powietrzu jest otwarta dla zwiedzających codziennie, ale ekspozycje na zamku i okręcie są zamknięte w poniedziałki i czwartki, a w pozostałe dni tygodnia są otwarte od 9:00 do 12:00 oraz od 13:30 do 17:00. Uwaga, około 13:30 przed zamkiem ustawia się spora kolejka zwiedzających, warto więc zjawić się tam przed południem lub po godzinie 14.

Przeczytajcie więcej o mieście Çanakkale.