Meczet Zeyrek (po turecku Molla Zeyrek Camii) to położony na Fatihu - dzielnicy Istanbulu - meczet utworzony z dwóch kościołów prawosławnych oraz kaplicy grobowej. Jest obecnie drugą największą budowlą o przeznaczeniu religijnym, która zachowała się z czasów bizantyjskich w mieście (największa jest oczywiście Hagia Sophia).

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Początki budowli sięgają roku 1118, kiedy to cesarzowa Irena (Piroska) zainicjowała powstanie klasztoru poświęconego Chrystusowi Pantokratorowi. Po jej śmierci cesarz Jan II Komnen zbudował drugi kościół - poświęcony Matce Bożej Litościwej (Theotokos Eleousa), a następnie oba kościoły zostały połączone kaplicą Michała Archanioła. Kaplica ta stała się mauzoleum wielu cesarzy i cesarzowych bizantyjskich z dynastii Komnenów i Paleologów.

W wyniku Czwartej Krucjaty, kiedy to Konstantynopol został zajęty i złupiony przez Krzyżowców, kompleks religijny został przekazany duchownym z Wenecji, którzy przechowywali tu ikonę Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus (tzw. Hodigitria). Ostatni z cesarzy łacińskich - Baldwin II - używał natomiast budowlę jako swój pałac.

Po powrocie na tron Bizancjum dynastii Paleologów kompleks został oddany mnichom prawosławnym, z których najsłynniejszym był Gennadiusz II Scholar. Został on pierwszym Ekumenicznym Patriarchą Konstantynopola po zdobyciu miasta przez Mehmeta Zdobywcę w 1453 roku. Wkrótce po tym wydarzeniu kompleks świątynny przekształcono w meczet nazwany Molla Zeyrek na cześć nauczającego w pobliskiej medresie uczonego.

Do niedawna budynek znajdował się w opłakanym stanie, a nawet umieszczono go na liście UNESCO zawierającej zagrożone zabytki. Obecnie prowadzone są intensywne prace remontowe mające na celu przywrócić świetność tej budowli. Jest ona doskonałym przykładem architektury okresu średniobizantyjskiego.

Wewnątrz można zobaczyć oryginalne elementy z czasów średniowiecznych - marmurową posadzkę, framugi z narteksie (krytym przedsionku) oraz marmurową absydę. Natomiast pochodzący z XV wieku mimbar (kazalnica muzułmańska) jest wzniesiona z fragmentów posągów bizantyjskich.

Dowiedz się więcej o dzielnicy Fatih i o całym mieście Istanbul.