Meczet İsa Bey (tr. İsabey Camii) położony jest u stóp wzgórza Ayasoluk w Selçuku. To jeden z najwspanialszych przykładów architektury seldżuckiej na terenie Anatolii. Jak ustaliła Katharina Otto-Dorn (Otto-Dorn 1950) jest to najstarszy turecki meczet z dziedzińcem, jak również najstarszy meczet kolumnowy z transeptem (czyli nawą poprzeczną) na terenie Anatolii. Meczet bywa często porównywany z pochodzącym z tego samego okresu meczetem İlyas Bey w Milecie.

Meczet İsa Bey w Selçuku

Zarys historii

Nazwa meczetu pochodzi od jego fundatora - członka lokalnej rodziny rządzącej - İsa Beya. Należał on do dynastii Aydınidów (tr. Aydınoğulları), którzy panowali nad tzw. bejlikiem czyli rodzajem tureckiego księstwa dzielnicowego (Reychman 1973) na terenach obejmujących środkowy odcinek wybrzeża egejskiego Azji Mniejszej. Ich stolicą było najpierw Birgi, a następnie Selçuk. W obu miastach zachowały się architektoniczne pamiątki po tym okresie historii, a meczet İsa Bey jest jednym z najlepszych tego dowodów.

Dziedziniec meczetu İsa Bey w Selçuku

Według umieszczonej na budynku inskrypcji, jego budowa została ukończona w 1375 roku. Architektem odpowiedzialnym za budowę meczetu był Şamlı Dımışklıoğlu Ali. O seldżuckim pochodzeniu budowli świadczą ozdobne arabeski, fajansowe mozaiki, monumentalnej wysokości portal zachodni oraz bogate zdobienia (Akurgal 2011).

Okno meczetu İsa Bey w Selçuk

Wskutek trzęsień ziemi, które nawiedziły okolice Selçuku w latach 1653 oraz 1668, meczet został poważnie uszkodzony. Jeden z jego dwóch minaretów całkowicie się zawalił, a drugi - runął na wysokości balkonika. Ponadto zniszczeniu uległy kolumnady otaczające dziedziniec wewnętrzny. W XIX wieku zrujnowany meczet był wykorzystywany jako karawanseraj.

Dzięki funduszom zapewnionym przez Zarząd Fundacji Religijnych w 1975 roku przeprowadzona została gruntowna renowacja meczetu, który został następnie udostępniony wiernym. Kolejny remont budynku odbył się w 2005 roku.

Zwiedzanie

Meczet İsa Bey jest bardzo dobrze zachowany. Posiada dwa główne wejścia: od strony wschodniej oraz zachodniej. Jego ściany zachodnie są pokryte marmurem, a pozostałe - ciosanymi kamieniami. Plan meczetu ma wymiary 48 na 56 metrów. Jego sklepienie zwieńczone jest dwiema kopułami o średnicy 9,4 i 8,1 metrów, których obwody zdobią płytki ceramiczne z İzniku.

Kopuły meczetu İsa Bey w Selçuku

Wewnętrzny dziedziniec otoczony jest przez 12 kolumn. Meczet posiada obecnie jeden minaret, zbudowany z cegły na planie ośmiokątnym. Kiedyś zdobił go drugi minaret, który nie został odbudowany po trzęsieniach ziemi w XVII wieku.

Minaret meczetu İsa Bey w Selçuku

W sąsiedztwie meczetu stoi ośmiokątne mauzoleum seldżuckie zbudowane z kamieni i cegieł, o dachu w kształcie piramidy.

Informacje praktyczne

Meczet udostępniany jest zwiedzającym poza porami modlitwy. Podczas odwiedzin należy pamiętać o zachowaniu zasad zwiedzania meczetów: przed wejściem trzeba zdjąć buty, a kobiety powinny mieć nakrycie głowy. Turyści mogą wchodzić tylko do wyznaczonego dla nich fragmentu wnętrza meczetu.

Bibliografia

1. Akurgal, Ekrem, Ancient Civilizations and Ruins of Turkey, Stambuł, 2011
2. Otto-Dorn, Katharina, Die Isa Bey Moschee in Ephesus, w: Istanbuler Forschungen 17, Berlin, 1950
3. Reychman, Jan, Historia Turcji, Wrocław, 1973

Meczet İsa Bey w Selçuku

Dojazd

Meczet İsa Bey położony jest po zachodniej stronie miasta Selçuk, przy skrzyżowaniu ulic St. Jean Caddesi oraz 2040 Sokak. Od ruin świątyni Artemidy dzieli go odległość zaledwie 300 metrów, a od wejścia na teren bazyliki świętego Jana - 250 metrów.