Dziwne przypadki okrętu Nusret i setna rocznica bitwy morskiej o cieśninę Dardanele

18 marca 2015 roku przypadała okrągła, setna rocznica stoczonej podczas I wojny światowej bitwy o cieśninę Dardanele. Od rozpoczęcia wojny siły alianckie planowały sforsowanie tej wąskiej cieśniny, która łączy Morze Egejskie z Morzem Marmara, a więc stanowi ważny odcinek drogi morskiej z basenu Morza Śródziemnego do Stambułu. To właśnie zdobycie tego miasta, będącego wówczas stolicą Imperium Osmańskiego, było głównym celem kampanii wojennej. Działaniami marynarki wojennej aliantów, na którą składały się głównie okręty Królewskiej Marynarki Wojennej, dowodził od połowy marca admirał John de Robeck.

Cieśnina Dardanele i forteca w  Kilitbahir

De Robeck nie zdawał sobie jednak sprawy z tego, że o wyniku bitwy morskiej zadecydowały wydarzenia, które rozegrały się jeszcze przed objęciem przez niego dowództwa nad flotą aliancką. W nocy 8 marca 1915 roku dowódca osmańskiego okrętu Nusret, kapitan Hakki Bey, potajemnie pokierował nim na wody przy zatoce Erenköy znajdującej się przy azjatyckim brzegu cieśniny Dardanele. Nusret rozłożył tam 26 min morskich, równolegle do linii brzegowej. Alianci wiedzieli o pozostałych minach zabezpieczających cieśninę Dardanele przed atakiem, ale okolice zatoki Erenköy uznawane były za bezpieczne dla manewrów. W ten sposób przygotowana została pułapka dla flotylli okrętów brytyjskich i francuskich.

Stawiacz min Nusret

18 marca wielka flotylla aliancka rozpoczęła skoncentrowany atak, mający na celu uzyskanie drogi morskiej do Stambułu przez cieśninę Dardanele. Podczas manewrowania w zatoce Erenköy francuski okręt wojenny Bouvet trafił na minę i błyskawicznie zatonął, zabierając ze sobą na dno 639 członków załogi. Brytyjczycy przypuszczali, że okręt ten został trafiony przez torpedę lub pocisk, który spowodował wybuch magazynu broni na pokładzie, ale nie podejrzewali, że w rzeczywistości powodem jego zatonięcia były miny morskie.

Stawiacz min Nusret

Około godziny 4 po południu brytyjski okręt Inflexible wpadł na minę w pobliżu miejsca, w którym zatonął Bouvet. Tym razem śmierć poniosło 30 osób, ale krążownik utrzymał się na powierzchni i ostatecznie dopłynął aż do wyspy Bozcaada (Tenedos). Kolejnym okrętem, który wpadł w tę samą pułapkę, był pancernik Irresistible. Tym razem życie straciło 150 osób. Ocalałych członków załogi zabrał z pokładu tonącego okrętu pancernik Ocean, którego zadaniem było również odholowanie poważnie uszkodzonego Irresistible. Podczas manewrów prowadzonych na płytkich wodach zatoki Ocean również uderzył w minę. Załogi obu okrętów odratowało kilka niszczycieli, a Ocean zatonął w zatoce Morto.

Bunkry w Kilitbahir

Odniesione straty zmusiły de Robecka do wydania rozkazu wycofania ocalałych okrętów z cieśniny Dardanele. 18 marca 1915 roku okazał się być dniem wielkiego zwycięstwa Imperium Osmańskiego i jednym z nielicznych triumfów odniesionych przez armię osmańską podczas I wojny światowej. Alianci rozpoczęli przygotowania do inwazji lądowej na półwysep Gallipoli, która rozpoczęła się 25 kwietnia 1915 roku.

Od czasu tych wydarzeń okręt Nusret uznawany był za bohatera kampanii o obronę cieśniny Dardanele. Jednakże dalsze losy okrętu wcale nie odzwierciedlały jego roli w zwycięstwie osmańskim w marcu 1915 roku. Po zakończeniu I wojny światowej Nusret był zacumowany w Stambule aż do 1927 roku, kiedy to został wyremontowany w stoczni w Gölcük nad Morzem Marmara, gdzie znajduje się jedna z baz tureckiej marynarki wojennej. Przez krótki czas, od 1937 do 1939 roku, jako Yardin, służył jako statek dla nurków. Potem, znowu jako Nusret, został wycofany ze służby i od 1955 roku oczekiwał na przekształcenie go w muzeum na wodzie. Jednak, niespodziewanie, w 1962 roku został sprzedany prywatnym przedsiębiorcom, którzy przekształcili go w statek handlowy pod nazwą Kaptan Nusret. Kres długiej służby w marynarce handlowej nadszedł w 1989 roku, kiedy to Nusret zatonął w pobliżu Mersinu.

Stawiacz min Nusret

To jednak nie koniec jego historii - po prawie 10 latach spędzonych pod wodą Nusret został wyciągnięty i zakupiony przez władze miasta Tarsus. Od 2008 roku, przekształcony w okręt-muzeum, jest udostępniany zwiedzającym na terenie Tarsus Çanakkale Park. W międzyczasie, w 1982 roku, stocznia w Stambule zbudowała replikę okrętu Nusret w skali 1 do 1, która została wystawiona na terenie Muzeum Wojskowego w Çanakkale. Na pokładzie tej repliki można obejrzeć zdjęcia i plany przedstawiające historię okrętu. Jednak, aby obejrzeć prawdziwego Nusreta trzeba się wybrać aż do Tarsus, położonego na wybrzeżu śródziemnomorskim, daleko na południowy-wschód od cieśniny Dardanele.

Replika stawiacza min Nusret

Powiązane artykuły: 

Odpowiedzi

çanakkale

W tym roku zamierzam w końcu wybrać się w tamte strony. Çanakkale fascynuje mnie od jakiegoś już czasu a po waszych wpisach wiem juz sporo więcej więc czas na wyprawy i odkrywanie kawałek po kawałku histori tamtego miejsca.

:)

Rany, to trochę żałosne, gdy bohaterem morskich podbojów zostaje stawiacz min. :)